بشیر جم
چکیده
از بین فعل‌های پی‌بستی که در واقع صورت‌های تصریفی و وابستۀ فعل «بودن» در زمان حال هستند بیشترین تغییرات یا فرایندهای واجی در مورد صورت سوم شخص مفرد، یعنی /-ast/ رخ می‌دهد. این پی‌بست در برون‌داد ...
بیشتر
از بین فعل‌های پی‌بستی که در واقع صورت‌های تصریفی و وابستۀ فعل «بودن» در زمان حال هستند بیشترین تغییرات یا فرایندهای واجی در مورد صورت سوم شخص مفرد، یعنی /-ast/ رخ می‌دهد. این پی‌بست در برون‌داد یا بازنمایی آوایی در یک بافت به [as]، در یک بافت دیگر به [s] و در چهار بافت به [e] تبدیل می‌شود. وجه مشترک همه این برون‌دادها حذف همخوان /t/ است. تلفظ محاوره‌ای معیار این پی‌بست در بافت‌های گوناگون تحت تاثیر فرایندهای واجی گوناگونی قرار دارد. در این پژوهش استدلال می‌شود که چه فرایندهای واجی موجب تلفظ‌های گوناگون این پی‌بست در بافت‌های گوناگون شده‌اند. این فرایندها شامل حذف واکه یا درج همخوان میانجی برای برطرف ساختن التقای واکه‌ها، هماهنگی واکه- همخوان، حذف پایانی، درج و افراشتگی هستند. علت اولیۀ رخداد اکثر این فرایندها، واکه‌آغازین بودن این پی‌بست است. حذف همخوان نیز دلیل دیگر است. این پژوهش تحلیلی در چارچوب نظریۀ بهینگی (پرینس و اسمولنسکی، 2004 /1993) انجام شده و هدف آن دست‌یابی به یک رتبه‌بندی دربرگیرندۀ نهایی از محدودیت‌های مختلف بوده است. این رتبه‌بندی نهایی تبیین کنندۀ همۀ تلفظ‌های فعل پی‌بستیِ /-ast/ در بافت‌های گوناگون است. پیش از ورود به تحلیل‌های بهینگی ترتیب این فرایندها و تعامل‌شان با یکدیگر مورد تحلیل قرار می‌گیرد. نتایج این پژوهش بالغ بر شش مورد است که هر یک بیانگر واقعیتی پیرامون واج‌شناسی فعل پی‌بستیِ /-ast/ می‌باشد.
