جواد شیخ‌زادگان
چکیده
در این مقاله، کارآیی واجهای گفتار فارسی از نظر بازشناسی گوینده مورد مطالعه و پژوهش قرار گرفته و با توجه به میزان کارآییها، رتبهبندی واجها صورت گرفتهاند. جهت برآورد کارآیی واجها، از یک ...
بیشتر
در این مقاله، کارآیی واجهای گفتار فارسی از نظر بازشناسی گوینده مورد مطالعه و پژوهش قرار گرفته و با توجه به میزان کارآییها، رتبهبندی واجها صورت گرفتهاند. جهت برآورد کارآیی واجها، از یک معیاری که بهصورت نسب « فاصلة بینگویندهای» واجها به « فاصلة در گوینده‌ای» تعریف شده است و ما آن را « نسبت تأثیرپذیری گوینده » نامیدهایم، استفاده شده است. آزمایشها و محاسبات لازم برای کلیه واجهای گفتار فارسی (باستثنای واج /À/) با استفاده از دادگان گفتار فارسی « فارسدات» انجام شده و رتبهبندیها براساس نتایج آزمایشها و محاسبات هم در مورد دستههای کلی واجی و هم برای تکتک واجها صورت گرفتهاند. نتایج آزمایشها و محاسبات نشان دادهاند که در رتبهبندی دستههای کلی واجی، واکهها و نیمواکهها در رتبهی اول، خیشومیها، سایشیها و روانها در رتبه دوم و انسدادیها و انفجاریها در رتبه سوم از نظر کارآیی در بازشناسی گوینده قرار دارند. رتبهبندی تک تک واجها نیز نشان میدهد که واج /∂/ در رتبه اول و واج /t/ در رتبهی آخر از نظر کارآیی در بازشناسی گوینده قرار می‌گیرند. نتایج این تحقیق در مقایسه با نتایج پژوهشهای انجام شده در مورد برخی از زبان‌های دیگر نظیر انگلیسی، آلمانی و دوچ از نظر رتبهبندی دستههای کلی واجی سازگاری بالایی دارد اما از نظر جزئیات رتبهبندیها، تفاوتهای قابل توجهی ملاحظه میشود.
