مزدک انوشه
چکیده
ساختار نحویِ نفی جمله[1] پژوهشهای بسیاری را در اغلب رویکردهای زبان‌شناختی برانگیخته است. در مطالعاتی که در چند دهۀ اخیر در دستور زایشی صورت گرفته‌اند، به جنبه‌های گوناگونی از این پدیدۀ زبانی توجه ...
بیشتر
ساختار نحویِ نفی جمله[1] پژوهشهای بسیاری را در اغلب رویکردهای زبان‌شناختی برانگیخته است. در مطالعاتی که در چند دهۀ اخیر در دستور زایشی صورت گرفته‌اند، به جنبه‌های گوناگونی از این پدیدۀ زبانی توجه شده که تعیین جایگاه گروۀ نفی[2] از مهم‌ترین آن‌هاست. در واقع، در زبان‌های مختلف نه‌تنها صورت آوایی عناصر منفی‌ساز جمله متفاوت است، بلکه حتی جایگاه زیرساختی این عناصر نقش‌نما نیز تفاوت دارد. بدین ترتیب، در مقالۀ حاضر جایگاه فرافکن نفی در فارسی را در چارچوب نظریۀ صرف توزیعی (هله و مرنتز 1994) بررسی می‌کنیم و بر پایۀ آموزه‌های نظری و شواهد تجربی، نشان می‌دهیم که برخلاف برخی از پژوهشهای نحوی، گروه نفی در این زبان بلافصل بر گروه زمان مسلط است و عنصر فعلی نیز از رهگذر فرایند پسانحوی[3] ادغام صرفی[4] هستۀ گروه نفی را جذب می‌کند. افزون بر این، ازآنجاکه در حوزۀ نحو، سازوکار نفی پیوند مستقیمی با پدیدۀ قطبیت منفی[5] دارد ـ یعنی عناصری که توزیع‌شان محدود به بافت‌هایی است که منفی قلمداد می‌شوند ـ در ادامه به تعیین شرایطی می‌پردازیم که به هیچ واژه‌ها[6] در جملات خبری مجوز حضور می‌دهند. در این روند، مطالعۀ هیچ واژه‌ها که در گروه نفی واژه‌ها[7] می‌گنجند، نه‌تنها تصویر روشن‌تری از این عناصر حساس به بافت به دست می‌دهد، بلکه حتی به تبیین ماهیت و جایگاه نحوی فرافکن نفی جمله کمک می‌کند.
[1]. Sentential negation
[2]. Negation Phrase (NegP)
[3]. Post-syntactic process
[4]. Morphological merger
[5]. Negative polarity
[6]. N-Woed
[7]. N-word
