سپهر صدیقی‌نژاد؛ عباسعلی آهنگر؛ بهروز برجسته دلفروز؛ شهلا شریفی
چکیده
مطالعۀ واژه بست بهعنوان عنصری وابسته و بینابینِ دو ردۀ تکواژیِ «واژۀ مستقل» و «وند» که به طور هم‌زمان پارهای از ویژگی های مشترک هر دو رده را به نمایش میگذارد، از دهههای ...
بیشتر
مطالعۀ واژه بست بهعنوان عنصری وابسته و بینابینِ دو ردۀ تکواژیِ «واژۀ مستقل» و «وند» که به طور هم‌زمان پارهای از ویژگی های مشترک هر دو رده را به نمایش میگذارد، از دهههای گذشته کانون توجه رهیافت های گوناگونِ زبانشناسی و موضوع بررسیِ صاحب‌نظران در حوزه های مختـلف زبانی بوده است. از آن مـیان، رده شناسانِ زبان نیز با تمرکز بر مشخّصه های ممیّز و نیز کشف و ارائۀ پارامترهای جهانی برای واژه بست ها، نقش بسزایی را در شناسایی، تحلیل و تبیینِ رفتارهای رده شناختی آنها ایفا نمودهاند و بدین سبب، گام های بسیار مؤثری را در پیشبُرد مطالعاتِ این واحدِ زبانی برداشته اند. نظر به جایگاهِ تعیین کننده و اهمیتِ غیرقابل انکارِ مطالعۀ گونه های زبانیِ کمتر کاویده در پژوهش های ردهشناختی، پژوهش حاضر درصدد است تا واژه بست های ضمیری در بَشاگَردی شمالی و جنوبی را بر اساس الگوی رده شناختی و پارامترهای جهانیِ آیْخِنْوالْد (2003) ارزیابی و تحلیل نموده و از این رهگذر، به تبیین نظریِ ماهیّت، ویژگی ها، گرایش ها و رفتارِ رده شناختی آنها دست یابد. در این راستا، پیکرۀ زبانی مورد نیاز پژوهش به صورت میدانی و به شیوۀ توزیع پرسشنامه، بازگردانیِ ساختارها و جملات هدفمند و نیز ضبط گفتارِ آزادِ هشت گویشورِ (پنج مرد و سه زن) بومی، میانسال به بالا، بیسواد و ساکن دائم در منطقه و در محیط طبیعی کاربرد زبان گردآوری، آوانویسی و تحلیل گردید. بر پایۀ فرضیۀ اولیۀ نگارندگان، ماهیّت، گرایشها و رفتارِ عناصر مورد بررسی در بَشاگَردی، همسو با جهانی های پیشنهادیِ آیْخِنْوالْد (2003) برای واژه بسـتهاست. یافته های پژوهش هم آشکارا نشاندهندۀ آن است که ویژگیهای جهانی و گرایشها و رفتارهای رده شناختیِ واژه بستها نظیر آزادی در میزبانْگزینی، ناهمارزی با واژۀ واجی، همارزی با واژۀ نحوی، وقوع پس از همۀ انواع وندها و برخورداری از انسجام واجی، واجآرایی، ساختار زنجیری، آرایش نحوی، گـسترۀ نحوی و قواعد نحـویِ منحـصربه فرد در واژه بستهای بَشاگَردی نیز با امکان ارائۀ تبیینهای نظری برای آن ویژگی ها و گرایش ها تبلور می یابد. از این رو، پارامترهای رده شناختیِ الگوی مورد استناد پژوهش، فرضیۀ نگارندگان و در نتیجه، واژه بست بودنِ همۀ عناصر مورد بررسی را تأیید حداکثری می نماید.
