سیده زیبا بهروز
چکیده
مسئلۀ کاربرد برابرهای مصوب در متون و مسائل مربوط به آن به همان اندازۀ تولید آنها در فرهنگستان زبان و ادب فارسی و دیگر نهادهای رسمی یا غیررسمی اهمیت دارد؛ چراکه واژگان تا زمانی که در متن و بافت جایگیر ...
بیشتر
مسئلۀ کاربرد برابرهای مصوب در متون و مسائل مربوط به آن به همان اندازۀ تولید آنها در فرهنگستان زبان و ادب فارسی و دیگر نهادهای رسمی یا غیررسمی اهمیت دارد؛ چراکه واژگان تا زمانی که در متن و بافت جایگیر نشوند، نهتنها درجۀ کاربردپذیری و قابلیتهای زبانشناختی و معناشناختی آنها آشکار نمیشود، بلکه میزان درک کاربر نیز از آن واژه و سطح دانش زبانی وی پوشیده میماند. همچنین، با بررسی این موضوع، متون نیز از نظر اصالت و درستی ساختار سنجیده میشوند. از زمانی که کاربرد برابرها در کتابهای درسی در دستور کار سازمان تألیف و برنامهریزی آموزشی قرار گرفت، تحقیق در باب کمیت و چگونگی این امر نیز توجه پژوهشگران را به خود معطوف کرد. این تحقیق به منظور نشان دادن برخی اشکالات موجود در کتابهای درسی در زمینۀ کیفیت کاربرد این برابرها و نگاهی اجمالی به کمیت این امر انجام شده است. متون پژوهش شامل کتابهای دورۀ ابتدایی و دورههای اول و دوم متوسطه شاخۀ نظری چاپ 1400 است. روش پژوهش بر پایۀ مطالعه و بررسی محتوای متون از جنبههای مختلف شکلی، زبانشناختی، معنایی و آموزشی این برابرها در کتابها و دریافت اشکالات و علل بروز آن است. هدف از این بررسی، پالایش زبان فارسی از آسیبهای ناشی از نفوذ واژگان بیگانه و خطاهای کاربردی است؛ مانند بافت نامناسب، واژۀ بیگانه نامناسب، ساختارهای مقولهای نادرست، حشو، کاربرد نادرست مصوبات. از این رو، بنا بر یافتههای این تحقیق، بیشتر اشکالات در زمینۀ مناسبات همنشینی بین واژگان و نیز ناهماهنگی در استفاده از طرز صحیح درج برابرها در کتابها بوده است. از منظر کمّی نیز این موارد بیشتر شامل واژگان عمومی و با مفاهیم انتزاعی است تا واژگان تخصصی و عینی. بنابراین، لازم است که بیشتر کتابهای درسی در دایرۀ توجه از نظر کاربرد مناسب این گروه از برابرها قرار گیرند. این مطالعه به هموارسازی مسیر کاربرد مصوبات در زبان فارسی و روانسازی آن، چه د زمینۀ انتخاب واژه چه در زمینۀ متناسبسازی بافتار، در کتابهای درسی یاری خواهد رساند.