ساره عبداللهی؛ فریده حق بین؛ مسعود قیومی
چکیده
دستورنقشنمای واژگانی یکی از دستورهای زایشی غیرگشتاری است که امروزه مبنای تحلیل و تهیه دادگان درختی در زبانشناسی رایانشی قرارگرفته است. از جمله ویژگیهای این دستور آن است که در آن ...
بیشتر
دستورنقشنمای واژگانی یکی از دستورهای زایشی غیرگشتاری است که امروزه مبنای تحلیل و تهیه دادگان درختی در زبانشناسی رایانشی قرارگرفته است. از جمله ویژگیهای این دستور آن است که در آن بهجای تبدیل یک ساخت زیرین با کمک گشتار به روساخت، تنها یک ساخت ظاهری درنظر گرفته میشود و ازاین‌رو، این دستور به وجود گشتار قائل نیست. مهمترین ویژگی این دستور این است که در آن چند سطح بهطور موازی برای نمایش اطلاعات زبانشناختی وجود دارد. دو سطح اصلی در این دستور عبارت‌اند از سطح ساخت سازهای که ساختار سلسلهمراتبی عناصر جمله را بهصورت درخت سازهای نشان میدهد و سطح نقشنما که روابط دستوری و اطلاعات انتزاعی مربوط به معنی را در قالب یک ماتریس نمایش میدهد. علاوه بر این دو سطح عمده، سطوح دیگری شامل سطح ساخت موضوعی، سطح ساخت معنایی و سطح ساخت اطلاعی نیز وجود دارند. در مقاله حاضر، سطوح دستور نقشنمای واژگانی با تمرکز ویژه بر سطح نقشنما در برخی ساختهای زبان فارسی شامل جملات ساده و مرکب، بند متممی، ساختهای ملکی، مبتدایی و تمییز مورد بررسی قرار میگیرد. نتیجه به دست آمده بیانگر آن است که دستور نقشنمای واژگانی بهخصوص درسطح نقشنما توانایی توصیف ویژگیها و تبیین پدیدههای زبانشناختی موجود در زبان فارسی از جمله غیرپایگانی بودن زبان فارسی و فرایند مجهول و مبتداسازی را دارد. همچنین، در این جستار مشخص گردید در زبان فارسی با توجه به مدل لودروپ[1] (2011)، ده نقش دستوری قابل ارائه است که به دو دسته موضوع-غیر موضوع از طرفی و گفتمانی-غیرگفتمانی از طرف دیگر تقسیم میشوند. [1]. Lodrup
