بسام رحمه؛ حیات عامری؛ نجمه دری؛ غلامحسین غلامحسین زاده؛ عیسی متقی زاده
چکیده
ردهشناسی2 شاخهای از زبانشناسی است که شباهتهای ساختاری بین زبانها را بدون توجه به تاریخ آنها مورد بررسی قرار میدهد. بررسیهای زبان شناسان ثابت کرده است که زبانهای مختلف دنیا مشترکاتی ...
بیشتر
ردهشناسی2 شاخهای از زبانشناسی است که شباهتهای ساختاری بین زبانها را بدون توجه به تاریخ آنها مورد بررسی قرار میدهد. بررسیهای زبان شناسان ثابت کرده است که زبانهای مختلف دنیا مشترکاتی نیز دارند که به آنها، جهانیهای زبان گفته میشود؛ بررسی ترتیب سازهها یکی از مهمترین مباحث ردهشناسی زبان است؛ زیرا زبانها در این مورد تنوع بیشتری نشان میدهند و این تنوع دستمایهای برای بررسی ردهشناختی زبان به شمار میآید. یکی از این موارد تنوع، توالی هسته و بند موصولی است. ردهشناسان دو گونه توالی اسم و بند موصولی را در زبانها مشخص کردهاند: هسته - بند موصولی و بند موصولی - هسته. از نظر آنها این دو توالی با آرایش سازههای اصلی زبانها به ویژه (مفعول و فعل) همبستگی دارد. بنابر این طبق پیشبینیهای آنها، توالی هسته - بند موصولی اکثراً در زبانهای فعل - مفعول و توالی بند موصولی - هسته در زبانهای مفعول - فعل هستند. در گفتار حاضر ساخت موصولی در زبانهای فارسی و عربی را در چهارچوب ردهشناسی بررسی می‌کنیم تا روشن شود که ویژگیهای ساخت موصولی در زبانهای فارسی و عربی چگونه است و چه شباهتها و تفاوتهایی میان این دو ساخت در فارسی و عربی وجود دارد. به علاوه، این پژوهش در پی آن است تا مشخص کند که توالی هسته اسمی و بند موصولی در هر دو زبان چه نسبتی با پیشبینیهای متخصصین رویکرد ردهشناسی دارد. روش تحقیق توصیفی - تحلیلی است و جملات مورد بررسی از متون مختلف گونۀ رسمی هر دو زبان فارسی و عربی جمعآوری شده است. بیش از ده هزار جمله مورد بررسی قرار گرفت. از نتایج پژوهش می‌توان به این موارد اشاره کرد که روشن شد زبانهای فارسی و عربی از الگوی غالب جهانی در ترتیب بند موصولی و هستۀ اسمی تبعیت میکنند یعنی در هر دو زبان بند موصولی بعد از هستۀ خود قرار میگیرد؛ اما در این زمینه زبان فارسی طبق پیشبینیهای انجام‌شده برای زبانهای فعل پایان یا زبانهای OV عمل نمیکند. در حالی که زبان عربی با پیشبینیهای ارائه‌شده برای زبانهای VO سازگار است.همچنین یکی دیگر از نتایج این تحقیق این است که رخ دادن پدیدۀ خروج بند موصولی در زبان فارسی امکانپذیر است ولی در زبان عربی رخ نمیدهد.
