نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• بسام رحمه ¹
• حیات عامری ²
• نجمه دری ³
• غلامحسین غلامحسین زاده ⁴
• عیسی متقی زاده ⁵

¹ دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس، ایران.

² دانشیار زبان شناسی دانشگاه تربیت مدرس، ایران.

³ دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس، ایران.

⁴ استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس، ایران.

⁵ دانشیار زبان و ادبیات عرب دانشگاه تربیت مدرس، ایران.

چکیده

رده­شناسی² شاخه­ای از زبان­شناسی است که شباهت­های ساختاری بین زبان­ها را بدون توجه به تاریخ آن­ها مورد بررسی قرار می­دهد. بررسی­های زبان شناسان ثابت کرده است که زبان­های مختلف دنیا مشترکاتی نیز دارند که به آن­ها، جهانی­های زبان گفته می­شود؛ بررسی ترتیب سازه­ها یکی از مهم­ترین مباحث رده­شناسی زبان است؛ زیرا زبان­ها در این مورد تنوع بیشتری نشان می­دهند و این تنوع دست­مایه­ای برای بررسی­ رده­شناختی زبان به شمار می­آید. یکی از این موارد تنوع، توالی هسته و بند موصولی است. رده­شناسان دو گونه توالی اسم و بند موصولی را در زبان­ها مشخص کرده­اند: هسته - بند موصولی و بند موصولی - هسته. از نظر آنها این دو توالی­ با آرایش سازه­های اصلی زبان­ها به ویژه (مفعول و فعل) همبستگی دارد. بنابر این طبق پیش­بینی­های آنها، توالی هسته - بند موصولی اکثراً در زبان­های فعل - مفعول و توالی بند موصولی - هسته در زبان­های مفعول - فعل هستند. در گفتار حاضر ساخت موصولی در زبان­های فارسی و عربی را در چهارچوب رده­شناسی بررسی می‌کنیم تا روشن شود که ویژگی­های ساخت موصولی در زبان­های فارسی و عربی چگونه است و چه شباهت­ها و تفاوت­هایی میان این دو ساخت در فارسی و عربی وجود دارد. به علاوه، این پژوهش در پی آن است تا مشخص کند که توالی هسته اسمی و بند موصولی در هر دو زبان چه نسبتی با پیش­بینی­های متخصصین رویکرد رده‌شناسی دارد. روش تحقیق توصیفی - تحلیلی است و جملات مورد بررسی از متون مختلف گونۀ رسمی هر دو زبان فارسی و عربی جمع­آوری شده است. بیش از ده هزار جمله مورد بررسی قرار گرفت. از نتایج پژوهش می‌توان به این موارد اشاره کرد که روشن شد زبان­های فارسی و عربی از الگوی غالب جهانی در ترتیب بند موصولی و هستۀ اسمی تبعیت می­کنند یعنی در هر دو زبان بند موصولی بعد از هستۀ خود قرار می­گیرد؛ اما در این زمینه زبان فارسی طبق پیش‌بینی‌های انجام‌شده برای زبان­های فعل پایان یا زبان­های OV عمل نمی­کند. در حالی که زبان عربی با پیش‌بینی‌های ارائه‌شده برای زبان­های VO سازگار است.همچنین یکی دیگر از نتایج این تحقیق این است که رخ دادن پدیدۀ خروج بند موصولی در زبان فارسی امکان­پذیر است ولی در زبان عربی رخ نمی­دهد.



 

کلیدواژه‌ها

• رده‌شناسی
• جهانی های زبان
• ساخت موصولی
• زبان فارسی
• زبان عربی

عنوان مقاله [English]

Relative Clauses in Arabic and Persian

نویسندگان [English]

• Bassam Rahma ¹
• Hayat Ameri ²
• Najme Dorri ³
• Gholamhosseyn Gholamhosseynzade ⁴
• Eessa Mottaghizade ⁵

¹ PhD Candidate in Persian language and Literature, Tarbiyat Modares University, Iran.

² Associate Professor of Linguistics, Tarbiyat Modares University, Iran.

³ Associate Professor of Persian language and Literature, Tarbiyat Modares University, Iran.

⁴ Professor of Persian language and Literature, Tarbiyat Modares University, Iran.

⁵ Associate Professor of Arabic language and Literature, Tarbiyat Modares University, Iran.

چکیده [English]

Typology is a branch of linguistics which studies the structural similarities between languages, regardless of their history. Linguistic studies have proven that different languages in the world have similarities which called Language Universals. Study of Word Order is one of the most important topics in Typology of language, because of languages are more diverse in this respect, and this diversity is a tool for typological studies. One of these diversities is sequence of Relative Clause and Noun. Topologists have identified two types: Relative Clause – Noun (Rel N) and Noun - Relative Clause (N Rel). In their view, these two sequences correlate with the arrangement of the main constituents of language in particular (verb and object).Consequently, according to their predictions, (N Rel) sequence is predominantly in VO languages, and (Rel N) sequence in OV languages. In the present article, we study relative clause in Persian and Arabic languages in order to clarify what are the characteristics of relative clause in both languages and what are the similarities and differences between them. In addition, the research seeks to study the sequence of noun and relative clause in the light of the views of Topologists. The research method is descriptive-analytical and the sentences are collected from different official texts of both Persian and Arabic languages. Over ten thousand sentences were studied .The findings of the study showed that Persian and Arabic languages follow the dominant global pattern in the sequence of relative clause and noun, meaning that both languages have the sequence (N Rel). In this context, however, the Persian language does not follow the predictions made for the ending verbs or OV languages. While the Arabic language is consistent with the predictions presented for VO languages. Also another result of this study is that the phenomenon of relative clause movement in Persian language is possible but not in Arabic.

کلیدواژه‌ها [English]

• Typology
• Language Universals
• Relative Clause
• Persian Language
• Arabic Langugae