مینا رضوانیان؛ علی درزی
چکیده
هدف این مقاله تعیین رفتار نحوی مفهوم «ندا» در زبان فارسی از لحاظ ساختار درونی و جایگاه نحوی در چهارچوب رویکرد کمینه‌گرا است. در این مقاله نشان می‌دهیم که مخاطب یا منادا که از آن با عنوان دقیق «گروه ...
بیشتر
هدف این مقاله تعیین رفتار نحوی مفهوم «ندا» در زبان فارسی از لحاظ ساختار درونی و جایگاه نحوی در چهارچوب رویکرد کمینه‌گرا است. در این مقاله نشان می‌دهیم که مخاطب یا منادا که از آن با عنوان دقیق «گروه ندایی» یادمی‌کنیم، از لحاظ ساختار درونی، بر فراز فرافکن‌های نقشی حوزۀ اسمی و بالاتر از گروه حرف تعریف و از لحاظ جایگاه نحوی، در حاشیۀ جمله قراردارد. جابه‌جایی سازه‌هایی به پیش از گروه ندایی، یعنی به شاخص گروه‌های مبتدا و تأکید، می‌تواند آن گروه را از لحاظ ترتیب خطی بین گروه های مبتدای بالاتر و تأکید قراردهد. صرف نظر از جایگاه، گروه مورد نظر یا با سازه(ها)یی از بند اصلی هم‌مرجع است یا هیچگونه رابطۀ هم‌ارجاعی بین گروه ندایی و آن سازه(ها) وجود ندارد. با وجود این که در فارسی امروز، مخاطب نشانۀ چندان آشکاری ندارد، امکان تظاهر نشانه‌هایی چون «ای»، «آهای» و «هی» به عنوان «جزء ندایی» وجود دارد. اگرچه اجزای یادشده در فارسی امروز، اختیاری هستند، تظاهر آن‌ها امکان‌پذیر است. در این شرایط، «ای» در هسته و «آهای» و «هی» در جایگاه شاخص گروه ندایی جای می‌گیرند. همینطور، این اجزاء دارای تفاوت سبکی هستند به گونه‌ای که «ای» در سبک شعری و «آهای» و «هی» در سبک غیررسمی مشاهده می‌شوند. علاوه بر این، گروه حرف تعریف یا گروه اسمی نیز در جایگاه متمم، با هستۀ گروه ندایی ادغام می‌گردد. این هسته به عنوان هسته‌یی نقشی، دربردارندۀ مشخصه‌های تعبیرناپذیر حرف تعریف [uD] و حالت ندایی [voc] است. پس از بازبینی این مشخصه‌ها، گروه حرف تعریف در سطح صورت منطقی، تعبیر ندایی می‌یابد. توزیع آن اجزاء نشان می‌دهد که «ای» تکواژی وابسته و «آهای» و «هی» تکواژهای آزاد هستند. در ضمن، گروه ندایی، از لحاظ نوایی با مکث و از لحاظ خطی با ویرگول از گروه زمان جدا می‌شود. واژه‌های کلیدی: ندا، مخاطب، گروه ندایی، جزء ندایی، حاشیۀ جمله، هستۀ نقشی
