عبدالحسین حیدری
چکیده
پژوهش حاضر، تسلط دانشآموزان دوزبانۀ آذربایجانی-فارسی بر تکواژهای وابستۀ همنام فارسی را بر اساس انگارۀ چهار تکواژ مطالعه کرده است. خطا در کاربرد تکواژهای وابستۀ همنام فارسی از نوشتههای ...
بیشتر
پژوهش حاضر، تسلط دانشآموزان دوزبانۀ آذربایجانی-فارسی بر تکواژهای وابستۀ همنام فارسی را بر اساس انگارۀ چهار تکواژ مطالعه کرده است. خطا در کاربرد تکواژهای وابستۀ همنام فارسی از نوشتههای 60 نفر از دانشآموزان دختر و پسر پایههای چهارم و پنجم ابتدایی روستاهای مرزی منطقۀ ارشق واقع در استان اردبیل، استخراج گردید و دستهبندی شد. روش پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی است. نخست تکواژهای وابستۀ همنام فارسی در چارچوب انگارۀ چهار تکواژ، به تکواژهای محتوایی (ریشۀ فعلها)، تکواژهای نظاممند متقدم (واژهبست ملکی، واژهبست نکره و ...) و تکواژ نظاممند بیرونی متأخر (تکواژهای اول شخص و دوم شخص مفرد فعل) دستهبندی شد. سپس فراوانی و درصد خطاهای دانشآموزان در کاربرد تکواژهای وابستۀ همنام فارسی مشخص گردید تا بر مبنای طبقهبندی تکواژها در انگارۀ چهار تکواژ تحلیل شود. نتایج تحلیل دادهها نشان داد که میزان خطای دانشآموزان پایۀ پنجم در کاربرد تکواژهای وابستۀ همنام فارسی نسبت به خطاهای دانشآموزان پایۀ چهارم کمتر است؛ بنابراین تسلط دانشآموزان بر کاربرد تکواژها، با ارتقاء به پایۀ تحصیلی بالاتر و تقویت توانش زبانی بهبود مییابد. فراوانی بالای خطاهای دانشآموزان هر دو پایۀ چهارم و پنجم در کاربرد تکواژهای اول شخص مفرد و دوم شخص مفرد فعل در مقایسه با جفت تکواژهای همنام آنها بیانگر آن است که دانشآموزان دوزبانۀ آذربایجانی-فارسی تکواژهای شخص و شمار فعل را دیرتر یاد میگیرند. از این رو یادگیری تکواژهایی که بر روابط دستوری دلالت دارند و در لایۀ بیرونیتر سطوح انتزاعی تولید گفتار انتخاب میشوند، نسبت به یادگیری تکواژهایی با معنای پربارتر و انتخابشده در سطح مفهومی، دیرتر اتفاق میافتد؛ بنابراین بین ماهیت تکواژها (فعال شدن و انتخاب در سطوح انتزاعی) و ترتیب یادگیری آنها طبق طبقهبندی تکواژهای وابستۀ همنام در چارچوب انگارۀ چهار تکواژ، ارتباط وجود دارد. نتایج این پژوهش همسو با یافتههای پژوهشهای پیشین (ویی، 2000 و ...) نشان میدهد که انگارۀ چهار تکواژ از کارایی لازم برای تبیین ترتیب یادگیری تکواژهای زبان دوم برخوردار است.