نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• آژیده مقدم

استادیار گروه فرهنگ و زبان‌های باستانی دانشگاه تهران

چکیده

«زرستون»، بانویی که نامش در کنار نام خواهرش «بیستون» در کتاب پهلوی ایادگار زریران آمده، دختر ارجاسپ شاه هیونان و از تبار ایرانیست. انتخاب این نام برای بانویی از خاندان شاهی درک معنا و اهمیت آن نزد ایرانیان و ایرانی­تباران را ضروری می­نماید. بررسی مفهوم واژۀ «زرستون»، «جایگاه (پشتیبانیِ) زر/(روشنی) زرین (/او که با پرتوی زرین می­درخشد)» رد پای ایزدبانویی را آشکار می­کند که ویژگی­هایش با ایزدبانوی «سپیده دم» هندواروپایی همخوانی دارد: نماد پیش از تاریخی پرتوی خورشید، گرما و آتش، شیرینی و دلنشینی و نیز ناظر بر ازدواج، باروری، زایش و خویشکاریِ همسری و مادری در دوران تاریخی. در ایران او را در چهرۀ «اوشه اوستایی» می­توان بازشناخت.همچون بسیاری دیگر از مفاهیم کهن، می­توان انتظار داشت که «زرستون» نیز با نمودهای چندگانه­اش خود را در زوایای گوناگون فرهنگ ایرانی جلوه­گر نموده، به حیاتش ادامه داده باشد. بازشناخت برخی از این نمودها هدف این مقاله است.

کلیدواژه‌ها

• زرستون
• ایزدبانوی سپیده دم
• اوشه
• اساطیر هندواروپایی
• ایادگار زریران

عنوان مقاله [English]

Bīstūn and Zaristūn Yesterday … Today

نویسنده [English]

• Azhideh Moqaddam

Assistant Professor of Ancient Iranian Culture and Languages, University Tehran

چکیده [English]

“Zaristūn” the princess whose name is mentioned beside the name of her sister “Bēstūn” in the Pahlavi book of Ayādgār ī Zarērān is a daughter of Arjāsp, King of Hyons and of Iranian lineage. The choice of this name for a lady of the royal family calls for an understanding of its signification and position among Iranians and Iranian ancestries. A probe into the meaning of “Zaristūn”, “the (upholding) place of gold/golden (light) (one who shines with golden rays)” suggests a deity whose specifications accord well with the Indo-European Goddess of Dawn: a symbol of prehistoric radiance, heat and fire, pleasantness and sweetness and also the historic supervisor on marriage, fertility, birth and matrimonial and motherhood duties. In Iran she continued to survive as the Avestan Ušah. Similar to many other ancient concepts and later personifications, “Zaristūn” with its multiple manifestations can be expected to survive in different aspects of Iranian culture and this is what this article seeks to recognize.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• : Zaristūn
• Goddess of Dawn
• Ušah
• Indo-European Mythology
• Ayādgār ī Zarērān