نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• پارسا بامشادی ¹
• نگار داوری اردکانی ²

¹ دانشجوی دکتری گروۀ زبان‌شناسی، دانشگاه شهید بهشتی

² دانشیار گروۀ زبان‌شناسی، دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

پسوند «- گار» یکی از پسوندهای اسم‌ساز و صفت‌ساز زبان فارسی است که بیشتر پژوهشگرانی که تا به امروز پیرامون آن مطالعه کرده‌اند آن را دارای معنای فاعلی دانسته‌اند. هدف از پژوهش پیش‌رو آن است که این پسوند را از دیدگاه دو نظریۀ ساختواژۀ ساختی و دستور شناختی مورد بررسی قرار داده و تبیینی ساخت‌بنیاد و شناختی از چگونگی شکل‌گیری واژه‌های ساخته‌شده با این پسوند ارائه دهد. این پژوهش از لحاظ تجربی (یعنی روش گردآوری داده‌ها) پیکره‌بنیاد و از لحاظ نظری (یعنی روش و چهارچوب تحلیل) مبتنی بر رویکرد شناختی و ساخت‌بنیاد است. داده‌های پژوهش 29 واژۀ مشتق ساخته‌شده با پسوند «- گار» را دربرمی‌گیرد که از پیکرۀ ساختواژی خود نگارندگان (شامل بیش از ده هزار واژۀ مشتق و مرکب فارسی) و فرهنگ زانسو (کشانی، 1372) استخراج شده‌اند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که پسوند «- گار» دارای شش زیرطرحوارۀ ساختی است و در این زیرطرحواره‌ها قلمروهای شناختی کنشگری، جهت و رابطه را بیان می‌کند. این یافته‌ها همچنین بیانگر آن است که دو فرایند شناختی «بریافت» و «مقوله‌بندی» دارای نقش تعیین‌کننده در شکل‌گیری زیرطرحواره‌های پسوند «- گار» و مقولۀ معنایی این پسوند هستند.

کلیدواژه‌ها

• پسوند «- گار»
• صرف ساختی
• صرف شناختی
• دستور شناختی
• رویکرد ساخت‌بنیاد
• پسوند اشتقاقی
• وندافزایی

عنوان مقاله [English]

A Constructional Cognitive Approach to the Persian Suffix ‘-gɑr’

نویسندگان [English]

• Parsa Bamshadi ¹
• Negar Davari Ardakani ²

¹ Ph.D. Candidate, Department of Linguistics, Shahid Beheshti University

² Associate Professor, Department of Linguistics, Shahid Beheshti University

چکیده [English]

The suffix ‘-gɑr’ is a nominal and adjectival suffix in Persian which is believed by most researchers to express the subjective (agentive) meaning. The purpose of the present research is to explore this suffix within the framework of two theories of Construction Morphology and Cognitive Grammar in order to provide a cognitive and constructional account of the formation of words with this suffix. Empirically, the paper adopts a corpus-based method and theoretically, it adopts a cognitive and constructional approach. The data include a corpus of 29 derivational words having the suffix ‘-gɑr’ extracted from the authors’ own morphological corpus (including more than 10000 complex words) and Farhang-e Zansoo (Reverse Dictionary, Keshani 1993). The results of the research reveal that the suffix ‘-gɑr’ can appear in six different constructional subschemas to express the cognitive domains of agenthood, voice and relation. The results also show that the two cognitive process of construal and categorization have crucial roles in the formation of these constructional subschemas and the semantic category of the suffix ‘-gɑr’.

کلیدواژه‌ها [English]

• persian suffix ‘-gɑr’
• ponstruction morphology
• cognitive morphology
• cognitive grammar
• construction-based approach
• derivative suffix
• affixation