نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروۀ زبان انگلیسی دانشگاه شهرکرد

چکیده

زبان‌شناسان غالباً بر این باور بوده‌اند که هیچ گونه رابطه‌ای میان معناشناسی و واج‌شناسی وجود ندارد (آرکانجلی و پولی‌بلنک، 1994: 5 - 433). بدین تعبیر که تغییرات معنایی و آوایی واژه‌ها معمولاً مستقل از هم روی می‌دهند. رخداد فرایندهای واجی‌ در زبان فارسی نیز غالباً با تغییرات معنایی همراه نیست. اما واژه‌های منحصر به فردی در فارسی وجود دارند که معنای بازنمایی آوایی آنها که معمولاً در سبک غیررسمی به کار می‌رود با معنای بازنمایی واجی‌شان که معمولاً در سبک رسمی به کار می‌رود تفاوت دارد. انواع تغییرات معنایی شامل افزایش یا کاهش معنایی، یا هر دو افزون بر تغییرات کاربردشناختی در این واژه‌ها رخ می‌دهد. تغییر معنای این واژه‌ها در مواردی همراه با تغییر املای آنها همراه است. نظریۀ بهینگی با بهره‌گیری از رویکرد «محدودیت‌های دسترسی‌دار به واژگان» (بُرزما، 2001) تنها نظریه‌ای است که  قابلیت تبیین تعامل واج‌شناسی و معناشناسی را تا حدی امکان‌پذیر نموده است. همچنین، دلیل رخداد برخی از فرایندهای واجی صرف انرژی و کوشش کمتر است که بحثی نقش‌گرایانه می‌باشد و خارج از چارچوب واج‌شناسی صورتگراست. ولی نظریه بهینگی با آمیختن نقش‌گرایی و صورت‌گرایی این مشکل را برطرف ساخته است. هدف این پژوهش توصیفی- تحلیلی پرداختن به این تعامل‌هاست.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Optimality-Theoretic Account of Phonology-Semantics Interaction in Persian

نویسنده [English]

  • Bashir Jam

Assistant Professor, Department of English, Shahrekord University

چکیده [English]

The relationship between semantics and phonology is generally denied (Archangeli & Pulleyblank, 1994: 5, 433). That is, semantic and phonological changes usually apply independently. Phonological processes of Persian which convert a phonemic representation to its phonetic representation mostly do not involve any meaning changes. However, there are few idiosyncratic words in Persian whose phonetic representations which are used in the colloquial style differ in meaning from their phonemic representations.Various types of semantic changes including extensionand restriction of meaning or both, in addition to pragmatic changes occur in these words. In some cases the meaning changes accompany a change in spelling too. This research addresses phonology-semantics interaction using “lexical-access constraints” (Boersma, 2001), in optimality theory as the sole theory to make the analysis of phonology-semantics interaction to some extent possible. Furthermore, some of these interactions occur to save energy and to make less muscular effort. This is usually discussed in functional rather than formal approaches. Following Kirchner (1989) this research integrates functionalism and formalism in optimality theory to deal with this issue.

کلیدواژه‌ها [English]

  • phonology-semantics interaction
  • phonetic changes
  • semantic changes
  • lexical-access constraints
  • style shifting
 آقاگل‌زاده، فردوس و داوری، حسین (1387). واژه‌هایی به ظاهر دخیل، اما اصیل، مجلۀ پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شمارۀ دهم، ص 177- 159.                      جم، بشیر(1388). نظریۀ بهینگی و کاربرد آن در تبیین فرایندهای واجی زبان فارسی، رسالۀ دکتری، دانشگاه تربیت مدرس.
جم، بشیر (1394).فرهنگ توصیفی فرایندهای واجی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.                    
 جم، بشیر (1395).تحلیل استثناءها و گوناگونی آزاد در فرایند افراشتگیِ پیش‌خیشومی در چارچوب
نظریۀ بهینگی، مجلۀ پژوهش­های زبانی،سال 7، شمارۀ 2، پاییز و زمستان.                          
جم، بشیر (آمادۀ انتشار). تقابل‌های تکیه‌ای واژگانی و فراواژگانی در زبان فارسی، مجلۀ جستارهای زبانی، شقاقی، ویدا (1387). مبانی صرف، تهران، سمت.  
صفوی، کورش (1379). درآمدی بر معناشناسی، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی،‌ حوزۀ هنری.