نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• امیر حسین رحیمی زنجانبر ¹
• فاطمه بستانی ²
• حسین زارع ³

¹ دانشجوی کارشناسی ارشد رشتۀ زبان شناسی رایانشی، دانشگاه تهران

² دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه ادبیات کودک و نوجوان، دانشگاه پیام نور

³ استاد گروه روانشناسی، دانشگاه پیام نور

چکیده

نشانه­ شناسی یک روش خواندن متن است که می­ تواند جهت خوانشِ متن درون رویکردهای گوناگونی به­ کار گرفته ­شود. مهم‌ترین رویکردِ پساساختگرا، واسازی است. اگرچه ساختگرایی مدعی است که «زبان می­ تواند از انسجام، پایداری و معنا پشتیبانی کند»، اما در نقطۀ مقابل، «واسازی» می­خواهد، با به چالش کشیدنِ ادعای ساختگرایان، نشان دهد: زبان و متن معانی روشن خودشان را نفی می­ کنند و در تردید می­ افکنند. «واسازی» نقدِ تقابل­ های سلسله­ مراتبی­ ای است که ساختار تفکّر غربی را تشکیل داده­ اند، تقابل­ هایی مانند درون/بیرون، حضور/غیاب. با توجه به اینکه نشانه­ شناسی بررسی روابط نشانه­ ها و چگونگی سازوکار تولید معنا در متن است، پژوهش پیش­ِرو خوانشی نشانه­ شناختی را از رمان «مسابقه دات­ کام» بر اساس رویکرد واسازی دریدا و نظریات روانکاوانۀ فروید ارائه می­ دهد. در واقع، این پژوهش با روش تحلیلی-توصیفی و با رهیافت نظریۀ نشانه ­شناسی واسازی به بررسی روانکاوانۀ شخصیت­ ها، گفتمان­ ها، کنش­ های داستان می­ پردازد. در راستای اینکه هدف از نقد پساساختگرا ایجاد امکان دلالت­ های جدید در متن است، هدف تحلیل پساساختگرای پیش­ِرو پاسخ به سه پرسش اساسی است: اول اینکه چه عوامل واسازی­ای در گفتمان­ ها و کنش­ های ناهشیار شخصیت­ های داستان مذکور، به مثابۀ نشانه­ روانی، موجود و مُمِدّ دگرخوانی­ ای متباین با خوانشِ مسلطِ متن است؟ دوم، با التفاتی که دریدا به نقش روانکاوی در فرآیند واسازی داشته است، چگونه نشانه­ ها، در جهت دگرخوانی متن، تقابلِ نهاد/فراخود را در سه­ گانۀ فروید ـ خود/ فراخود/ نهاد ـ واسازی می­ نمایند؟ و سوم اینکه در متن مذکور چه نسبتی میان سه­ گانۀ نیکولایوا ـ داستان کودک پیشاهبوطی/ کارناوالی/ پساهبوطی ـ با واسازی دیده می­شود؟ فقر پژوهشی در زمینۀ مطالعات نشانه­ شناختی ادبیات کودک و نوجوان در ایران و عدم توجه بسنده به مطالعات بین­ رشته­ ای لزوم پژوهش در این زمینه را انکارناپذیر می­ نماید. پژوهش پیش­ِرو برای نخستین بار خوانشی پساساختگرا از متنی در گسترۀ ادبیات کودک و نوجوان در ایران ارائه و نیز نخستین ­بار است که رابطۀ پساساختگرایی با خوانشِ روانشناختیِ متن را واکاوی می­ نماید.

کلیدواژه‌ها

• نشانه شناسی
• پساساختگرا
• واسازی
• دریدا
• تحلیل روان کاوی
• مسابقه دات کام
• نقد رمان نوجوان

عنوان مقاله [English]

A Psycho-Semiotic Analysis of Young Adult Novel «Mosabeghe.com» Based on Deconstructional Approach

نویسندگان [English]

• Amir Hossein Rahimi Zanjanbar ¹
• Fateme Bostani ²
• Hossein Zare ³

¹ M.A. Student, Computational linguistics Tehran University

² M.A. Student, Children ̓s and Young Adult Literature, Payame Noor University

³ Professor, Department of Psychology, Payame Noor University,

چکیده [English]

Deconstruction is critiquing the hierarchical oppositions which comprise the basis of the western ideology system; oppositions such as in / out, presence / absence. To deconstruct and opposition is to show that it is not natural and inevitable but a construction, produced by discourses that rely on it, and to show that it is construction in a work of deconstruction that seeks to dismantle it - that is, not destroy it but give it a different structure and functioning. As a mode of reading, that is a "teasing out of warring forces of signification within a text", an investigation of the tension between modes of signification, as between the performative and constative dimensions of language. Semiology is a method of reading texts, such as deconstruction, which can be employed in a myiad of approaches while treating a text. Considering that semiology is the study of signs in a discource, the current research does a semiotics reading of the young adult novel ''Mosabeghe.com'' through the lens of Derrida’s deconstruction, as one of the most significant poststructuralist approaches. Since a poststructuralist analysis aims to introduce possibilities of new significations in the text, the poststructuralist reading of the named text results in a new reading, opposing the dominant method of reading texts. On the one hand, Derrida agrees with Freud that the structure of experience, as that of the trace, rests on absence and distance; thus, to do a psychoanalytic treatment of the text, the present research studies the relationship between Freud’s tripartite model, id/ego/superego, and Derrida’s method of «deconstruction» in the abovementioned story, as well as the relationship between Nicolajeva’s tripartite model-children’s story, prelapsarian / carnivalesque / postlapsarian, poststructuralist semiology. Considering noticeable lack of research in the field of semiology in children’s literature in Iran for the first time, and also strategically deconstructs the relationship between poststructuralism and psychoanalysis.

کلیدواژه‌ها [English]

• Semiology
• Poststructuralist
• Deconstruct
• Psychoanalysis
• Young Adult Criticism
• Semiotics
• Mosabeghe.com