نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• ابراهیم مرادی ¹
• عباسعلی آهنگر ²
• غلامحسین کریمی دوستان ³

¹ دانشجوی گروه زبان‌شناسی دانشگاه سیستان و بلوچستان.

² دانشیار گروه زبان‌شناسی دانشگاه سیستان و بلوچستان

³ استاد گروه زبان‌شناسی دانشگاه تهران

چکیده

در نظریۀ نحو ذره­بنیاد، گره­های پایانی، حاوی مؤلفه‌های نحوی- معنایی و کوچک‌تر از تکواژ هستند. بیشتر تکواژها در چندین گره پایانی پخش ­می­شوند؛ بنابراین، تکواژها در درختچه­ها بازتاب می­یابند و نه در یک گره پایانی. هر گره­ پایانی حاوی یک مؤلفۀ خاص است. این مؤلفه‌ها در یک سلسله‌مراتب جهانی به نام توالی نقش­ها چیده ­می­شوند و از اصلِ یک ویژگیِ واژنحوی-یک مؤلّفه-یک هسته پیروی­ می­کنند. در این نظریه مانند رویکرد کارتوگرافیک، جهانی­بودن ساخت­های نحوی و چینش ثابت شاخص ـ هسته ـ مـتمم پذیرفته­ می­شود. همچنین، واژگان حاوی درختچه­هایی است که اطلاعات مفهومی و واجی را در خود دارد. در این راستا، در این نظریه،کوچک‌ترین صورت یک مدخل­ واژگانی چنین است: ـ اطلاعات واجی، درخت نحوی، اطلاعات مفهومی ـ. به علاوه، بازنمون عملیاتی است که درخت­های ساخته­شده از رهـگذر نحـو را با درختچه­های ذخیره­شده در درون مدخل­های واژگانی پیوند ­می­دهد. این نوشتار سـاختار نحوی ـ معنایی چـند حرف­اضافۀ سادۀ زبان کردی (سورانی) را به شیوۀ تحلیلی بر پایۀ نحو ذره­بنیاد ­می­کاود. از آنجا که پیچیدگی ساختواژی نشان‌دهندۀ پیچیدگی نحوی است و در شـماری از زبان­ها رابـطۀ بین تکـواژها و هسته­های نحوی/مؤلفه‌های معنایی نمایندۀ آنها یک رابطۀ یک به یک است، در ساخت نحوی زیرین همۀ زبان­ها باید این رابطه وجود داشته باشد.  بررسی داده­های پژوهش حاضر طبق اصل بازتاب بیکر و اصل یکنواختی چامسکی نشان­ می­دهد که اگرچه حروف اضافۀ سادۀ­ زبان کردی همگی یک­­تکواژی هستند، همگی، به‌جز  حروف اضافۀ l{ (در، مکان­نما) که یک مؤلفه دارد(مکان)، بیش از یک مؤلفۀ معنایی دارند، یعنی، بین مؤلفه­های معنایی/هسته­های نحوی و ساختواژۀ آنها رابطۀ یک به یک وجود ندارد. حرف‌اضافۀ bO: (به، مقصدنما) دو مؤلفۀ مکان و مقصد، حرف‌اضافۀ l{ (از، مبدأنما) سه مؤلفۀ مکان، مبدأ و مقصد، حرف‌اضافۀ  b{r{w(به سوی) مؤلفه‌های مکان، مقصد و اندازه و حرف‌اضافۀ ta (تا) سه مؤلفۀ مکان، مقصد و بست دارد. حرف‌اضافه w{/b{ (به، با) در حالت ابزاری دارای مؤلفه­های ابزار، به­ای، اضافه، مفعولی و فاعلی و در حالت به­ای دربردارندۀ مؤلفه­های به­ای، اضافه، مفعولی و فاعلی است. بعلاوه، پژوهش کنونی شیوۀ چینش مؤلفه‌های این حروف­اضافه و دلایل همانندی l{ و w{ را نیز به دست­ می­دهد.

کلیدواژه‌ها

• نحو ذره بنیاد
• حرف اضافه (مکان نما/حرکت نما)
• مؤلفۀ نحوی- معنایی
• زبان کردی

عنوان مقاله [English]

Syntactico-Semantic Study of Some Kurdish (Sorani Dialect) True Prepositions Based on Nanosyntax

نویسندگان [English]

• Ebrahim Moradi ¹
• Abbas Ali Ahangar ²
• Gholamhosain Karimi doustan ³

¹ Ph.D. Candidate, Linguistics Department, University of Sistan and Baluchestan

² Associate Professor, Linguistics Department, University of Sistan and Baluchestan

³ Professor Linguistics Department, University of Tehran

چکیده [English]

In Nanosyntax theory, terminal nodes contain syntactico-semantic features which are smaller than morphemes. Most of the morphemes are spread over several terminal nodes. Therefore, morphemes project on subtrees rather than the terminal nodes. Each terminal node comprises one specific feature. The features are arranged in a universal hierarchy namely functional sequence and follow the principle one morphosyntactic property-one feature-one head. In this theory, following cartographic approach, the universality of underlying syntactic structures and the fixed order Determiner-Head-Complement are adopted. Also, the lexicon encompasses subtrees which contain conceptual and phonological information. In this regard, a lexical entry will be minimally of the form: . In addition, Spell-out is an operation through which the derived syntactic trees are linked with saved subtrees in the lexical entries in lexicon. This article analytically studies the syntax and semantics of some Kurdish simple prepositions based on nanosyntax. As morphological complexity mirrors the syntactic complexity and in some languages the relationship between the morphemes and the syntactic head/semantic features representing them is one to one, this relationship should be induced in the underlying syntactic structure of all languages. Studying the present research data according to Baker’s mirror principle and Chomsky’s uniformity principle shows that though simple prepositions in Kurdish are monomorphic, all of them, except for the preposition l{ (at) with one feature (Place), include more than one feature, that is, there is no one to one relation between their syntactic head/semantic features and their morphology. The preposition bO:  (to) contains Place and Goal, the preposition l{ (from) contains Place, Goal and Source, the preposition b{r{w (towards) includes Place, Goal and Scale and the preposition  ta (till) is made up of Place, Goal and Bound features. The preposition w{/b{ (by, to) as an instrumental preposition contains instrument, dative, genitive, accusative and nominative features  and when denoting dative, it includes dative, genitive, accusative and nominative features. The present study also presents the feature arrangements of these prepositions and the reasons of syncretism in l{ and w{, as well.

کلیدواژه‌ها [English]

• "Nanosyntax"
• "Preposition (Locative/Path)"
• "Syntactico-semantic feature"
• "Kurdish language