رتبه بندی و تعامل محدودیت‌های مولین در ساخت های دواسمیِ برگشت‌ناپذیرِ زبان فارسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان شناسی همگانی، دانشگاه اصفهان، ایران.

2 استادیار زبان شناسی همگانی دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

3 دانشیار زبان‌شناسی همگانی دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

چکیده

ساخت‌های دواسمی در پیشینة مربوط به این اصطلاح، این گونه تعریف می‌شود: «توالی دو کلمه که دارای طبقة دستوری یکسان هستند و عموماً با یک رابط واژگانی به هم مرتبط می‌شوند». منظور از «دواسمی» در این اصطلاح، مقولة دستوری «اسم» نیست، بلکه یک اصطلاح پوششی است که می­تواند مقوله­های دستوری اسم، صفت، فعل، قید و حرف را در بربگیرد. یک مسئله مهم در ساخت‌های دواسمی، ترتیب عناصر و سازه­ها در این ساخت‌هاست. برای تعیین این ترتیب، مدلی موسوم به مدل محدودیت‌هاوجود دارد که توسط مولین (2014) مطرح شد. این مدل دارای اصول و محدودیت‌هایی است که ترتیب قرار گرفتن عناصر در ساخت‌های دواسمی را مشخص می­کند. این محدودیت‌ها عبارت‌اند از: محدودیت‌های معنایی-کاربردشناختی، محدودیت‌های واجی-غیروزنی، محدودیت‌های واجی-وزنی و محدودیت‌های بسامد و ترتیب الفبایی. محدودیت‌ها در این مدل برای تبیین ساخت‌های دواسمی با هم رقابت می­کنند. این امکان وجود دارد که یک محدودیت خاص در مورد همة ساخت‌های دواسمی کاربرد نداشته باشد و فقط بر روی ساخت‌های دواسمی خاصی اعمال شود. دلیل جداسازی محدودیت‌ها از یکدیگر به علت تفاوت­های موجود در آنهاست. در این مدل، محدودیت‌ها با هم تعامل می­کنند و اغلب همبستگی معناداری با هم دارند. هدف تحقیق حاضر، بررسی ساخت‌های دواسمیِ برگشت‌ناپذیرِزبان فارسی در چارچوب این مدل، رتبه­بندیمحدودیت­های مولین و نیز تعامل و رقابت آنها با یکدیگر برای تعیین ترتیب سازه­ها در ساخت‌های دواسمی زبان فارسی است. برای انجام این پژوهش، داده­های تحقیق که مشتمل بر 534 ساخت دواسمی فارسی است، بر اساس مدل محدودیت‌ها مورد تحلیل قرار گرفت، سپس محدودیت‌های مولین بر اساس ساخت‌های دواسمی زبان فارسی رتبه‌بندی شد و در نهایت تعامل و رقابت این محدودیت‌ها در زبان فارسی مشخص گردید. نتایج تحلیل داده‌ها نشان داد که محدودیت واجی-غیروزنی، بیشترین تعداد از ساخت‌های دواسمی زبان فارسی را تبیین می­کند و در رتبة اول قرار دارد، اما محدودیت معنایی-کاربردشناختی، کمترین تعداد از ساخت‌های دواسمی زبان فارسی را توجیه می­کند و از این نظر در مرتبة آخر محدودیت‌ها قرار دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Ranking and Interaction of Mollin’s Constraints in Persian Irreversible Binomials

نویسندگان [English]

  • Ali Arabani Dana 1
  • Adel Rafiei 2
  • Batool alinezhad 3
1 Ph.D Candidate in linguistics, University of Isfahan , Isfahan, Iran.
2 Assistant Professor in Linguistics, University of Isfahan, Isfahan, Iran.
3 Associate Professor in Linguistics, University of Isfahan, Isfahan, Iran.
چکیده [English]

The term “binomials” in the literature refers to the sequence of two words pertaining to the same form-class, and ordinarily connected by some kind of lexical link. In this term, “nomi” (which means “name”) doesn’t refer to names only, but it is a cover term and can refer to names, adjectives, verbs, adverbs and conjunctions. One important point in binomials relates to the order of constituents. In this regard, there is a model called Constraints’ Model which was proposed by Mollin (2014). The Constraints’ Model has some constraints which determine the order of constituents in binomials. The constraints of this model are: semantic-pragmatic constraints, nonmetrical-phonological constraints, metrical-phonological constraints, and frequency and alphabetic order constraints. The constraints in the model compete with each other to determine the order of constituents in the binomials. In this model, there is the possibility that one constraint can determine the order of constituents in some binomials, but it is possible that it can’t determine the order of constituents in all binomials. The reason for separating these four constituents from each other is that they have differences from each other. In this model, the constituents interact with each other and they have often significant correlations with each other. The paper aims to analyze Persian binomials based on Constraints’ Model and to determine their interactions with each other and finally to rank the constraints. To do the research, the data, including 534 Persian binomials, were analyzed based on Constraints’ Model.  Then the model’ constraints were ranked according to Persian binomials, finally the competition and interaction of the constraints were determined in the Persian language. The results showed that non-metrical-phonological constraints can explain the most of Persian binomials, so they rank first, but semantic-pragmatic constraints can explain the least of Persian binomials, so they rank last.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Binomial
  • Irreversible
  • Constraints
  • Ranking
  • Interaction

مراجع

انوری، حسن؛ احمدی گیوی، حسن (1374). دستور زبان فارسی 2، ویرایش دوم، چاپ دوازدهم. تهران، مؤسسه انتشارات فاطمی.
خانلری، پرویز (1381). دستور زبان فارسی، چاپ هجدهم، تهران، توس.
خیامپور، عبدالرسول (1375). دستور زبان فارسی، چاپ دهم، تهران،کتابفروشی تهران.
دبیرسیاقی، محمد (1345). دستور زبان فارسی، تهران، علمی.
ذاکری، مصطفی (1381). اتباع و مهملات در زبان فارسی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
سامعی، حسین (1375). واژه­سازی در زبان فارسی، پایان نامة دکتری، تهران، دانشگاه تهران.
شریعت، محمدجواد (1364). دستور زبان فارسی، تهران، اساطیر.
شفائی، احمد (1363). مبانی علمی دستور زبان فارسی، تهران، مؤسسه انتشارات نوین.
صدری افشار، غلامحسین؛ حکمی، نسرین و حکمی، نسترن. (1387). فرهنگ معاصر فارسی، تهران، نشر معاصر.
طباطبائی، علاءالدین ( 1382). اسم و صفت مرکب در زبان فارسی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی
فرشید ورود، خسرو (1382). دستور مفصل امروز، تهران، سخن.
قریب، عبدالعظیم؛ بهار، ملک­الشعرا؛ فروزانفر، بدیع­الزمان؛ همایی، جلال و یاسمی، رشید (1371). دستور زبان فارسی، چاپ دهم، تهران، اشرفی.
گلفام، ارسلان؛ محیی الدین قمشه‌ای، غلامرضا (1390). «تصویرگونگی دوگان­ساخت‌ها در زبان فارسی: طبقه‌بندی معنایی»، پژوهش­های زبان و ادبیات تطبیقی، د 3. ش 1 (پیاپی 9)، صص 172-153.
مشکور، محمدجواد (1350). دستورنامه در صرف و نحو زبان پارسی، چاپ هفتم، تهران، مؤسسه مطبوعاتی شرق.
مشیری، مهشید (1379). فرهنگ اتباع و اتباع­سازی در زبان فارسی، تهران، آگاهان ایده.
مقربی، مصطفی (1372). ترکیب در زبان فارسی، تهران، توس.
همایون فرخ، عبدالرحیم (1364). دستور جامع زبان فارسی، تهران، علمی.
Abraham, R. D. 1950. Fixed order of coordinates: A study in comparative lexicography. The Modern Language Journal 34(4): 276–287.
Anvari, H and Ahmadi Givi, H. 1995. Persian Syntax 2. Second Edition. Tehran: Fatemi, [In Persian].
Battistella, E. 1990. Markedness: The Evaluative Superstructure of Language. Albany NY: State University of New York Press.
Benor, S. B. & Levy, R. 2006. The chicken or the egg? A probabilistic analysis of English binomials. Language 82(2): 233–277.
Birdsong, D. 1982. Semantics of word order in co-ordination. Papers and Reports on Child Language Development 21: 25–32.
Cardona, G. 1970. Pāņini. A Survey of Research. New Delhi: Motilal Banarsidass.
Conley, K; Cooper, W.E. 1981. Conjoined Ordering of Color Terms by Children and Adults, Studies in language, 5:3, 305- 322.
Cooper, W. E. & Ross, J. R. 1975. World order. In Papers from the Parasession on Functionalism, Robin E. Grossman, L. James San & Timothy J. Vance (eds), 63–111. ChicagoIL: Chicago Linguistic Society.
Dabirsiyaghi, M. 1966. Persian Syntax. Tehran: Elmi, [In Persian].
Farshidvard, Kh. 2003. Today’s Comprehensive Syntax. Tehran: Sokhan, [In Persian].
Farzi, A. 1996. A Contrastive study of the rule- governability of English and Persian irreversible binomials. Unpublished M. A thesis, Allameh Tabataba'ee University.
Fenk-Oczlon, G. 1989. Word frequency and word order in freezes. Linguistics 27(1): 517–556.
Gharib, A; Bahar M; Homa’ee; Foroozanfar, B & Yasemi, R. 1992. Persian Syntax. Tehran: Ashrafi, [In Persian].
Golfam, A & Mohiyodin Ghomshe’I, Gh. 2011. “The Iconicity of Persian Reduplications: A Semantic Classification”. Comparative Literature Research. Vol. 3. No. 1 (Tome 9). Pp: 153-172, [In Persian].
Golfam, A; Mahmoodi-Bakhtiari, B; Karbalaei Sadegh, M. 2014. The Study of the Irreversible Binominals in Persian: A Cognitive Morphology Approach, Procedia- Social and Behavioral Sciences 136, 159 – 163.
Gustafsson, M. 1974. The phonetic length of the members in Present-Day English binomials. Neuphilologische Mitteilungen 75: 663–677.
HomayounFarrokh, A. 1985. A Comprehensive Grammar of Persian Language. Tehran: Elmi, [In Persian].
Jespersen, O. 1905. Growth and Structure of the English Language. Leipzig: Teubner.
Khanlari, P. 2002. Persian Syntax. Tehran: Toos, [In Persian].
Khatibzadeh, P; Sameri, M. 2013. Translation of Binomials in Political Speeches and Reports; A Contrastive Study of English and Persian. Journal of Translation and Interpretation, vol. 6, no. 1.
Khayampour, A. 1996. Persian Syntax. Tehran: Ketabforooshi Tehran, [In Persian].
Levelt, C, and Willemijn S. 2004. De normen en waarden van ‘normen en waarden’. Paper presented at TIN-dag (The Linguistic Society of the Netherlands annual meeting), Utrecht, February 2004.
Lohmann, A. Takada, T. 2014. Order in NP conjuncts in spoken English and Japanese. Lingua 152: 48-64.
Malkiel, Y. 1959. Studies in irreversible binomials. Lingua 8, 113–160.
Mashkour, M. 1971. A Grammar of Persian Morphplogy and Syntax. Tehran: Moassese Matbo’ati Shargh, [In Persian].
Mayerthaler, W. 1981. Morphologische Natürlichkeit. Wiesbaden: Athenaion.
McDonald, J.L, Bock, K & Kelly, M. H. 1993. Word and world order: Semantic, phonological, and metrical determinants of serial position. Cognitive Psychology 25(2): 188–230. DOI: 10. 1006/ cogp. 1993. 1005
Mogharabi, M. 1993. Compound in Persian Language. Tehran: Toos, [In Persian].
Mollin, S. 2012. Revisiting binomial order in English: Ordering constraints and reversibility. English Language and Linguistics 16(1): 81–103.
Mollin, S. 2013. Pathways of change in the diachronic development of binomial reversibility in Late Modern American English. Journal of English Linguistics 41(2): 168–203.
Mollin, S. 2014. The (Ir)reversibility of English binomials: Corpus, constraints and development. Amsterdam: John Benjamins.
Moshiri, M. 2000. A Dictionary of Reduplication and Redoubling in Persian Language. Tehran: Aghahan Ide, [In Persian].
Pinker, S & Birdsong, D. 1979. Speakers’ sensitivity to rules of frozen word order. Journal of Verbal Learning and Verbal Behavior 18(4): 497–508. DOI: 10.1016/S0022-5371(79)90273-1.
Same’i, H. 1996. Word Formation in Persian. Unpublished Ph. D Dissertation in linguistics. Tehran University, [In Persian].
Shafa’ee, A. 1985. Scientific Foundations of Persian Syntax. Tehran: Novin. [In Persian].
Shari’at, Mo. 1985. Persian Syntax. Tehran: Asatir, [In Persian].
Tabataba’ee, A. 2003. Compound Noun and Adjective in Persian Language. Tehran: Markaz Nashr Daneshgahi, [In Persian].
Tanaka, M. 2003. Conceptual accessibility and word-order in Japanese Proceedings of the Postgraduate Conference. Edinburgh: University of Edinburgh.
Wright, S. K. Hay, J. 2002. Fred and Wilma: A phonological conspiracy. Gender and linguistic practice, ed. by Sarah Benor, Mary Rose, Devyani Sharma, Julie Sweetland, and Qing Zhang, 175-191. Stanford: CSLI Press.
Wright, S. K. Hay, J & Bent, T. 2005. Ladies first? Phonology, frequency, and the naming conspiracy. Linguistics 43(3): 531–561. DOI: 10.1515/ling.2005.43.3.531.
Yamashita, H., Chang, F. 2001. ‘‘Long before short’’ preference in the production of a head-final language. Cognition 81, B45-B55.
Zakeri, M. 2002. Reduplication and Gingling Words in Persian. Tehran: Markaz Nashr Daneshgahi, [In Persian].
Zipf, G. K. 1936. The Psycho-Biology of Language. An Introduction to Dynamic Philology. Cambridge MA: The MIT Press.
پژوهشهای زبانی
دوره 11، شماره 1
شهریور 1399
صفحه 119-140

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 23 مرداد 1397
  • تاریخ بازنگری: 29 تیر 1399
  • تاریخ پذیرش: 15 شهریور 1399
  • تاریخ اولین انتشار: 15 شهریور 1399

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار