نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مرضیه سادات رضوی
• گلناز مدرسی قوامی

گروه زبان‌شناسی، دانشکده ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی، دانشگاه علامۀ طباطبائی، تهران، ایران.

چکیده

تعارف‌ در فرهنگ ایرانی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است و جلوه‌های زبانی آن نیز متنوع و شایان‌توجه‌اند. چون تعارفات در بافت تعاملات زبانی گویشوران زبان فارسی به کار می‌روند، انتظار می‌رود که آهنگ گفتار در بیان این تعارف‌ها متأثر از عوامل گفتمانی و از بافتی به بافت دیگر متفاوت باشد. در این پژوهش، از رویکرد برزیل (1975، 1978، 1997) و برزیل و همکاران (1980) به آهنگ برای بررسی ویژگی‌های آهنگین تعارف‌های فارسی استفاده شد. ویژگی این رویکرد نسبت به دیگر رویکردهای تحلیل الگوهای آهنگ تمرکز و توجه آن به تأثیر بافت کلامی بر الگوهای آهنگ است. هر یک از این الگوها معنای خاص خود را دارند. در اینجا منظور از «معنا» مفاهیمی نگرشی مانند «متعجب» یا «متوقع» یا مفاهیمی دستوری مانند «پرسشی» یا «خبری» نیست. بلکه منظور نقش تعاملی آهنگ است یعنی ارزیابی مستمر گفتمان توسط گوینده و انتخاب الگوی آهنگ مناسب با هدف دستیابی به پیوستگی و انسجام در گفتمان. به همین منظور، نواخت و سطح برجستگی هجاهای آغازه (کلید) و نواختی (پایانه) در 29 عبارت تعارف در سریال هیولا با استفاده از نرم‌افزار پرت برچسب‌زنی و تحلیل شد. نتایج نشان داد که نواخت غالب در این عبارت‌ها از نوع افتان یا هموار است. سطوح زیروبمی کلید عمدتاً میانه و زیر و پایانه عمدتاً میانه بود. پس از آن از آنجا که الگوهای آهنگین هر نمونه از تعارف‌های زبانی فارسی وابسته به بافت موقعیتی و کلامی آن است و بررسی همۀ نمونه‌های گردآوری‌شده در این پژوهش در مقاله حاضر ممکن نیست، عبارت ̓قربونت برم̒ به عنوان یک نمونه از تعارف‌ها که با 4 رخداد پرتکرارترین تعارف در پیکره این پژوهش نیز بود، انتخاب شد و به طور جداگانه تحلیل شد. یافته‌ها نشان می‌دهند که عبارات تعارف علی‌رغم کلیشه‌ای بودن و ثبات واژگانی ـ نحوی می‌توانند تحث تأثیر قراردادهای اجتماعی ادب، روابط قدرت، پیش‌بینی قضاوت شنونده و انتظار موافقت شنونده الگوهای آهنگین متفاوتی را نشان دهند.

کلیدواژه‌ها

• عبارت‌های تعارف
• آهنگ گفتمان
• نواخت
• کلید
• پایانه
• زبان فارسی

موضوعات

• برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.

عنوان مقاله [English]

The Intonation of Ta’arof in Persian

نویسندگان [English]

• Marzieh Sadat Razavi
• گلناز مدرسی قوامی

Department of Linguistics, Faculty of Persian Literature & Foreign Languages, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Ta’arof has a special place in the Iranian culture and its linguistic repesentations are various and considerable. Since Ta’arof expressions are used in interactive contexts by native speakers of Persian, it is expected that the intonation patterns of these expressions be affected by discourse factors and vary as a function of context. The present study adopts Brazil’s (1975, 1978, 1997) and Brazil et al.’s (1980) approach to intonation with the main purpose of investigating the intonation patterns of Ta’arofs in Persian. The distinguishing feature of Brazil’s approach to intonation is its focus on the effect of discoursal context on intonation patterns each with a meaning of its own. In his approach, “meaning” does not refer to attitudes such as “surprised” or “expectant”, nor to grammatical meanings such as “interrogative” or “declarative”. Rather, it refers to the interactive role of intonation i.e., constant evaluation of discourse by the speaker and choosing the appropriate intonation pattern to achieve coherence and cohesion in discourse. To this end, the intonation features of tone and the prominence level of the onset (key) and tonic (termination) syllables were annotated and analyzed using the Praat software in 29 Ta’arof expressions in the Iranian series Hayula. Results showed that the dominent tone in these expressions is level or fall. Keys were mostly mid or high, while terminations were mostly mid. Considering the fact that intonation patterns of each Ta’arof expression depends on its situational and discoursal context, the Taarof expression ̒Gorbunet beram̓ ‘(lit.) may I be sacrificed for you’ with 4 different representations was chosen and analysed as one of the most frequent Ta’arof expression in the corpus of this study. Results showed that Ta’arof expressions although fixed lexically and syntactically, show different intonation patterns due to the influence of social norms such as politeness, power relations, the prediction of listener’s judgment, and listener’s agreement expectation.

کلیدواژه‌ها [English]

• Ta’arof expressions
• discourse intonation
• tone
• key
• termination
• Persian