نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سجاد موسوی ¹
• ارسلان گلفام ²
• فردوس آقاگلزاده ³
• عالیه کامبوزیا ⁴

¹ دانش آموخته دکتری زبان شناسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

² دانشیار زبان شناسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

³ استاد زبان شناسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

⁴ دانشیار زبان شناسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

چکیده

هدف این مقاله تبیین ساخت معنای به­گویانه از طریق فرایند منفی­سازی در چارچوب زبان­شناسی شناختی است. مسئلۀ اصلی پژوهش حاضر این است که سازوکار شناختی منفی­سازی به چه نحوی عمل می­کند که باعث ساخت معنای به­گویانه و به تبع آن انگیختگی ساختارهای زبانی به­گویانه می­شود. مقالۀ حاضر به روش توصیفی­- تحلیلی به تبیین به­گویی در زبان فارسی می­پردازد. داده­ها نیز به روش دستی اکثراً از منابع کتابخانه­ای که شامل چند فرهنگ­ لغت زبان فارسی بود گردآوری شدند. در این پژوهش نشان داده می­شود که فرایند شناختی منفی­سازی توسط مفهوم­ساز به طور ارادی بر روی محتوای مفهومی خوشایند اعمال می­شود و به تبع آن محتوای مفهومی خوشایند فعال می­شود و مورد توجه قرار می­گیرد. براساس فرایند منفی­سازی، مفهوم خوشایند نفی­شده از طریق ساختارهای نفی صرفی و جمله­ای در سطح زبانی نمود آوایی می­یابد و از شدت توجه به مفهوم ناخوشایند که در سطح زبانی بازنمایی نشده است کاسته می­شود. به علت بازنمایی مفهوم خوشایند انکار شده در سطح زبانی و براساس نوع الگوی توزیع توجه هدایت شده که در قالب صورت­های زبانی نفی رمزگذاری شده است، گوینده سعی می­کند قسمتی از منابع توجهی بر روی مفهوم خوشایند توزیع شود و از شدت توجه بر روی مفهوم ناخوشایند بکاهد. در واقع، گوینده به جای رمزگذاری مستقیم مفهوم ناخوشایند در سطح زبانی، از شیوه­ای غیرمستقیم استفاده می­کند و «مفهوم خوشایند نفی­شده» را رمزگذاری می­کند. در این ارجاع غیرمستقیم، شدت توجه کمتری به مفهوم ناخوشایند نسبت به زمانی که آن مفهوم مستقیما در زبان بازنمایی می­شود اختصاص می­یابد. بنابراین، ساختارهای زبانی نفی، مفاهیم را به گونه­ای ساختاربندی می­کنند که پنجرۀ توجه بر روی جنبه­های ناخوشایند موجودیت مورد نظر باز نمی­شود و آنها را در کانون توجه قرار نمی­دهد و از این طریق معنای به­گویانه ساخته می­شود. لازم به ذکر است که پژوهش حاضر، تاکیدی دوباره بر تعامل و همپوشانی زبان و دیگر توانایی­های شناختی عام است.

کلیدواژه‌ها

• به گویی
• منفی سازی
• ساخت معنا
• توجه
• مفهوم سازی
• زبان شناسی شناختی

عنوان مقاله [English]

A Cognitive Study of the Construction of Euphemistic Meaning Via the Process of Negation in Persian

نویسندگان [English]

• Sadjad Mousavi ¹
• Arsalan Golfam ²
• Ferdows Aghagolzadeh ³
• Aliyeh Kambuziya ⁴

¹ Ph.D. Graduated of Linguistics, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran.

² Associate Professor of Linguistics, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran.

³ Professor of Linguistics, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran.

⁴ Associate Professor of Linguistics, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran.

چکیده [English]

The aim of this article is to explain the construction of euphemistic meaning via the process of negation from the perspective of cognitive linguistics. The main question of the present study is how the cognitive mechanism of negation acts for constructing euphemistic meaning and consequently for motivating euphemistic linguistic structures. The present research explains euphemism in Persian by a descriptive-analytical method. Data were also collected manually from mostly library resources containing several Persian-language dictionaries. In this study, it is shown that the cognitive process of negation is volitionally applied to a conceptual content by the conceptualizer and consequently a pleasant conceptual content is activated and attention is drawn toward it. Based on the negation process, the negated pleasant concept is represented phonetically and the strength of attention over the unpleasant content which has not been represented at the linguistic level will decrease. Due to the representation of the negated pleasant concept at the linguistic level and based on the type of guided attention distribution pattern encoded in the negative linguistic forms, the speaker tries to distribute a portion of the listener's attention sources over the pleasant content and he/she tries to decrease the strength of attention on the unpleasant concept. In fact, instead of directly encoding an unpleasant concept at the linguistic level, the speaker uses indirect methods and encodes "the negated pleasant concept". By this indirect reference, lesser attention is assigned to the unpleasant concept than when the concept is directly represented in the language. Therefore, linguistic negations structure the concepts in such a way that the window of attention does not open on the unpleasant aspects of the entity in question and does not put them at the center of attention, and through this way, euphemistic meaning will be constructed. It should be noted that the present study re-emphasizes on the interaction and overlap of language and other general cognitive abilities.

کلیدواژه‌ها [English]

• Euphemism
• Negation
• Meaning Construction
• Attention
• Conceptualization
• Cognitive Linguistics