نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مونا ولی پور ¹
• علی درزی ²

¹ استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

² استاد زبان شناسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

بندهای وابستۀ اسم در زبان فارسی به دو دستۀ بندهای موصولی (تحدیدی و غیرتحدیدی) و بندهای متممی اسم تقسیم می‌شوند. پژوهشگران ایرانی‌ اکثراً ضمن برشمردن تفاوت‌های معنایی و نحوی بندهای متممی اسم و بندهای موصولی، این دو را بندهایی مستقل و متمایز دانسته‌اند. در پژوهش حاضر نشان می‌دهیم که بندهای اصطلاحاً متممی اسم، نوعی بند موصولی‌اند و بنا به دلایلی اساساً نمی‌توانند متمم واقع شوند. اول اینکه این بندها همچون بندهای موصولی، اختیاری و افزوده‌اند. دوم اینکه معدود اسم‌هایی که می‌توانند بند متممی بپذیرند، برخلاف افعال متناظرشان از نظر معنایی بر یک رویداد یا فرایند یا عمل دلالت نمی‌کنند. سوم اینکه رفتار این بندها اتفاقاً شباهت چشمگیری به بندهای موصولی غیرتحدیدی دارد. این شباهت به دلیل معرفه بودن هستۀ اسمی (موصوف) در این هر دو بند است. لزوم معرفگی موصوف برخاسته از وضعیت اطلاعی بند و گفتمان‌مقید بودن آن است. از طرف دیگر، برخلاف آنچه در پیشینۀ پژوهش‌های فارسی آمده، موصوف این بندها لزوماً یک اسم گزاره‌ای نیست؛ اما لزوماً از نظر معنایی دربردارندۀ یک توصیف‌گر رویدادی است. به همین دلیل است که هر اسمی نمی‌تواند موصوف این بندها قرار گیرد. در واقع، بندهای متممی اسم،‌ نوعی بند موصولی‌ غیرتحدیدی‌ هستند که محصول موصولی‌شدن یک موضوع رویدادی‌اند. از آنجایی که این عنصر، پنهان است و در یکی از فرافکن‌های نقشی قرار دارد، بندهای متممی ظاهراً فاقد شکاف/ضمیر سایه‌اند. بدین ترتیب، بهتر است برای اشاره به این بندها از اصطلاح «بندهای موصولی رویدادی» استفاده شود. تحلیل نحوی این بندها به صورتی مشابه با بندهای موصولی، عدم امکان خروج سازه‌ها و جزیره‌ای عمل کردن این بندها را نیز تبیین خواهد کرد؛ چراکه بر اساس نظریۀ فاز، گروه متمم‌ساز و گروه حرف‌تعریف فازهایی هستند که سازه‌های داوطلب خروج ابتدا باید به حاشیۀ آنها حرکت کنند؛ اما شاخص این دو گروه به ترتیب به‌وسیلۀ عملگر موصولی و گروه حرف‌تعریف پر شده است و هیچ‌ عنصری نمی‌تواند از آن خارج شود.

کلیدواژه‌ها

• گروه اسمی مرکب
• بند موصولی
• بند متممی اسم
• شکاف
• ضمیر سایه
• خروج

عنوان مقاله [English]

Clausal Complements of Noun in Persian

نویسندگان [English]

• Mona Valipour ¹
• َAli Darzi ²

¹ Assistant Professor of Persian Language and Literature, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.

² Professor of Linguistics, University of Tehran, Tehran, Iran.

چکیده [English]

Clausal dependents of noun in Persian are divided into two groups: relative clauses (restrictive relative clause /RRC and non-restrictive relative clause /NRRC), and clausal complements of noun (CCN). By mentioning the semantic and syntactic differences between these two groups, Iranian researchers often consider them as independent and distinct clauses. In this study, we show that the so-called CCN is a kind of RC and for some reason they cannot be complements. First, like RCs, these clauses are optional and adjunctive. Second, those few nouns that can accept a clausal dependent, unlike their corresponding verbs, do not semantically indicate an event or process or action. Third, the behavior of these clauses happens to be remarkably similar to that of NRRCs, mainly because the head nominal in both clauses are definite. The necessity of definiteness arises from the information structure of the clause and its being discourse-bound. On the other hand, contrary to what has been described in the literature, the head N of the clauses is not necessarily a predicative noun; however, semantically it necessarily does contain an event descriptor. That is why not every noun can be the head N of these clauses. The seeming CCNs are in fact RCs that are the product of relativization of an event argument. Since this element is hidden and located in one of the functional projections, CCNs seem to have no gap/resumptive pronoun. Thus, it is better to use the term “event-relative clauses” to refer to these clauses. The syntactic analysis of these clauses –in a manner similar to the syntactic analysis of RCs– will justify the impossibility of extraction, because according to Phase Theory, CP and DP are the phases that the extracted item must first move to their edges; However, the specifier of these two phrases is filled in by the relative operator and the DP, and no element can be extracted from it.

کلیدواژه‌ها [English]

• Complex NPs
• Relative clause
• Clausal complement of noun
• Gap
• Resumptive pronoun
• Extraction