نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• فاطمه یگانه ¹
• فرهاد ساسانی ²
• ماندانا نوربخش ²

¹ دانشجوی دکتر زبان شناسی دانشگاه الزهرا، تهران، ایران.

² دانشیار زبان شناسی دانشگاه الزهرا، تهران، ایران.

چکیده

گرایس (1975) ورامعنا یا تضمن را معرفی و طبقه ­بندی کرد. ورامعنا، به «معناهای پنهان» یا به تعبیری «به لفظ درنیامده» ی مورد نظر گوینده یا نویسنده اشاره دارد. پس از گرایس، نوگرایسی­ ها انواع مختلفی از آن را ارائه دادند. ورامعنا به عمد از سوی گوینده تولید می­ شود و ممکن است توسط شنونده فهمیده شود یا نشود. از آنجا که تأثیر عناصر نوایی (تکیه زیروبمی و تغییرات دامنه آن، درنگ، شدت و دیرش) بر خوانش‌های متفاوت از گفته‌های حاوی ورامعنا (مکالمه­ ای و مقیاسی) استنتاج­ های متفاوتی در شنونده موجب می­ شود، ضروری می­ نماید در دسته­ بندی انواع ورامعنا طبقه­ ای نیز با نام «ورامعنای نوایی» در نظر گرفته شود. به نظر می­ رسد معنیِ برخی ساخت­ ها در سطح نحو نامعین است، یعنی با توجه به معنای واژگانی و ساخت نحوی، نمی‌توان معنی آن را مشخص کرد و یا تنها یک خوانش از آن به­ دست داد زیرا معنای آنها وابسته با عناصر نوایی است. در این پژوهش، با حذف توضیحات بافتی، تأثیر این عناصر نوایی بررسی شده است. برای این منظور، تعداد 8 گفته‌ی حاوی ورامعنا در سه مرحله‌ آزمون (یک آزمون نوشتاری و دو آزمون شنیداری با عناصر نوایی متفاوت) در اختیار 20 آزمودنی که زبان اول همه آن­ها فارسی بود و همه‌ به گونه‌ی فارسی معیار تسلط داشتند قرار گرفت. نتایج نشان داد درباره‌ی ورامعنا­های مقیاسی، مؤلفه‌ی «دیرش» در استنتاجِ حد بالاتر و حد پایین­ تر در مقیاس تأثیرگذار است؛ و در مورد ورامعناهای مکالمه ­ای، «تغییرات دامنه تکیه زیروبمی» و «تغییرات شدت»، به انتقال معنای «به لفظ درنیامده» کمک می­ کند. از این گذشته، در غیاب عناصر نوایی در نوشتار، معنی برخی ساخت­ ها به صورت پیش‌فرض از میان معناهای محتمل انتخاب می‌شود و خواننده استنتاج خود را بر اساس این ساختِ پیش­فرض انجام می­ دهد. از این رو، گویی برخی معناها برای برخی ساخت­ ها بی­نشان است. همین امر می‌تواند موجب سوءبرداشت و کژفهمی­ در تفسیر برخی گفتارنوشته­ هایی مانند چت و پیامک شود.

کلیدواژه‌ها

• تضمن
• ورامعنا
• ورامعنای نوایی
• آهنگ
• عناصر نوایی
• کاربردشناسی
• زبان فارسی

عنوان مقاله [English]

The Effect of Prosodic Elements on Hearer’s Inference When Utterances Have Implicature

نویسندگان [English]

• fateme yegane ¹
• farhad sasani ²
• mandana norbakhsh ²

¹ Ph.D. Candidate of Linguistics, University of Alzahra, Tehran, Iran

² Associate Professor of Linguistics, University of Alzahra, Tehran, Iran.

چکیده [English]

The notion of implicature was proposed by Grice (1975) who introduced two kinds of implicatures. Implicature is the level of meaning beyond the semantic meaning of the words uttered by the speaker or written by the writer. Neo-Griceans developed this notion more widely and proposed other types. An implicature is generated intentionally by the speaker and may (or may not) be understood by the hearer. Prosodic elements (pitch accent and its changes, pause, intensity, and duration) influence hearers' inferences in utterances having implicatures, and conveying different meanings. Therefore, we propose another class of implicatures namely “prosodic implicature”. It seems that some structures are grammatically underdetermined, i.e. the syntactic structure and lexical meaning are insufficient for determining their meanings, and the role of prosodic elements cannot be disregarded. Putting aside contextual effects, this paper argues in favor of the influence of prosodic elements. In a three-step experiment (a written test, and two listening tests with two different prosodic elements), 8 utterances having conversational or scalar implicatures were presented to 20 examinees  whose first language  was Persian, and all mastered the standard Persian. Findings show that in scalar implicatures, “duration” affects the hearer’s inferring the upper bounds (upper items in the scales) or the lower bounds (lower items in the scales). In conversational implicatures, “changes in pitch range” and “intensity changes” influence the hearer’s inference. Moreover, this paper shows that in absence of prosodic elements, i.e., in writings, some meanings are default for some structures, and readers base their inferences on those defaults. So, it seems that some meanings might be unmarked for some structures which leads to many misunderstandings in interpretation of written utterances as in text messaging like SMS and online chats.

کلیدواژه‌ها [English]

• Implicature
• Intonation
• Persian
• Pragmatics
• Prosodic Elements
• Prosodic Implicature