پژوهشهای زبانی

مقاله پژوهشی

روش تدریس کوانتومی و خودکارآمدی نوشتار در یادگیری زبان انگلیسی: بررسی نگرش زبان آموزان

زهرا احمدپورکاسگری؛ زهره گونی بند شوشتری

دوره 15، شماره 1 ، مرداد 1403، صفحه 1-27

https://doi.org/10.22059/jolr.2024.376628.666885

چکیده

روش تدریس کوانتومی رویکردی آموزشی است که بر مشارکت فعال، تفکر انتقادی و یادگیری عمیق مطالب تأکید می‌کند. اخیراً، تدریس کوانتومی به‌عنوان روشی محبوب برای بهبود نتایج یادگیری در دنیای آموزش رواج یافته ... بیشتر روش تدریس کوانتومی رویکردی آموزشی است که بر مشارکت فعال، تفکر انتقادی و یادگیری عمیق مطالب تأکید می‌کند. اخیراً، تدریس کوانتومی به‌عنوان روشی محبوب برای بهبود نتایج یادگیری در دنیای آموزش رواج یافته است. به همین منظور، این مطالعه با هدف ارزیابی تأثیر تدریس کوانتومی بر خودکارآمدی نوشتاری، با تمرکز بر نگرش زبان‌آموزان انجام گرفت. در این تحقیق، 95 فراگیر ایرانی با سطح متوسط زبان انگلیسی شرکت کردند که به دو گروه آزمایش (47 نفر) و گواه (48 نفر) تقسیم شدند. قبل از شروع مداخله، هر دو گروه پرسشنامه خودکارآمدی نوشتاری را به‌عنوان پیش‌آزمون دریافت کردند. سپس در گروه آزمایش، تدریس نوشتار مبتنی بر روش کوانتومی انجام شد در حالی که گروه گواه آموزش معمولی دریافت کردند. پس از پایان مداخله، دو گروه پرسشنامه خودکارآمدی نوشتاری را به‌عنوان پس‌آزمون تکمیل کردند. همچنین، 20 نفر از اعضای گروه آزمایش در مصاحبه‌های نیمه‌ ساختاریافته شرکت کردند. نتایج تحلیل کوواریانس نشان داد که روش آموزش کوانتومی تأثیرمثبتی بر خودکارآمدی نوشتاری دارد. نتایج تحلیل محتوایی نیز پنج مضمون شامل افزایش اعتماد به نفس، بهبود مهارت‌های نوشتاری، تجربیات مثبت در یادگیری، یادگیری شخصی‌سازی شده و احتمال ماندگاری بلندمدت را به‌عنوان عوامل مؤثر در روش آموزش کوانتومی برای ارتقای خودکارآمدی نوشتاری را نشان داد. بر اساس این نتایج، معلمان زبان می‌توانند از روش تدریس کوانتومی به‌عنوان یک ابزار مؤثر برای ارتقای خودکارآمدی نوشتاری زبان‌آموزان بهره‌ ببرند

مقاله پژوهشی

بررسی تأثیرپذیری ساخت بند موصولی ترکی‌‌‌‌آذربایجانی از زبان فارسی

عبدالحسین حیدری

دوره 15، شماره 1 ، مرداد 1403، صفحه 29-45

https://doi.org/10.22059/jolr.2024.367930.666867

چکیده

هدف پژوهش حاضر، مطالعۀ تأثیر زبان فارسی بر ساخت بند موصولی زبان ترکی‌‌‌‌‌آذربایجانی است. داده‌های این پژوهش از تعاملات زبانی گویشوران ترکی‌‌‌‌‌آذربایجانی استان اردبیل در بافت‌های مختلف محاوره‌‌‌ای ... بیشتر هدف پژوهش حاضر، مطالعۀ تأثیر زبان فارسی بر ساخت بند موصولی زبان ترکی‌‌‌‌‌آذربایجانی است. داده‌های این پژوهش از تعاملات زبانی گویشوران ترکی‌‌‌‌‌آذربایجانی استان اردبیل در بافت‌های مختلف محاوره‌‌‌ای گردآوری شده است. ابتدا داده‌‌‌ها در دو گروه بندهای موصولی پیش‌‌‌اسمی و پس‌‌‌اسمی دسته‌‌‌بندی شد؛ سپس بر مبنای مطالعات انجام یافته در حوزۀ تماس زبان‌‌‌ها، ازجمله مطالعۀ هاینه (2006) مورد تحقیق و تفحص قرار گرفت. بررسی داده‌‌‌ها نشان داد که زبان ترکی‌‌‌‌‌آذربایجانی مانند بسیاری از زبان‌‌ها، به اسم با نقش‌‌‌های مختلف دستوری (فاعلی، مفعولی، اضافی و ...) اجازۀ موصول‌‌سازی می‌‌دهد. افزون بر ساخت بند موصولی پیش‌‌اسمی (الگوی زبان‌‌‌های ترکی)، بخش عمده‌‌ای از داده‌‌ها در انطباق با ساخت بند موصولی زبان فارسی (الگوی پس‌‌‌اسمی) تولید شده بود که تقریباً در همۀ آنها، تکواژ موصول‌‌ساز "که" فارسی نمود آوایی داشت. علیرغم مطالعات پیشین که از ساخت بند موصولی پس‌‌‌اسمی به‌عنوان یک ساخت قرضی از زبان فارسی نام برده‌‌‌اند، یافته‌‌های مطالعۀ حاضر نشان داد که ساخت بند موصولی پس‌‌‌‌‌اسمی، یک الگوی بومی در زبان ترکی‌‌‌‌‌آذربایجانی است که به‌‌صورت محدود و در بافت‌‌های خاص، بدون تظاهر آوایی تکواژ موصول‌‌ساز "که" فارسی، به‌‌کار برده می‌‌‌شود. زبان‌‌‌های فارسی و ترکی‌‌‌‌‌آذربایجانی در پدیدۀ برخورد زبان‌‌ها، به‌‌‌ترتیب به‌‌عنوان زبان‌‌های مدل و بازآرا عمل می‌‌‌کنند. همان‌‌‌طوری که گویشوران زبان بازآرا در مطالعۀ هاینه (2006)، الگوهای نحوی زبان خود را با الگوهای نحوی متناظر در زبان مدل مطابقت می‌‌دهند و کاربرد آن الگوها را در زبان خود افزایش می‌‌‌دهند؛ سخنگویان ‌‌‌‌‌ترکی‌‌‌‌‌آذربایجانی نیز از بین دو ساخت بند موصولی زبان خود (پیش‌‌‌اسمی و پس‌‌اسمی)، کاربرد ساخت منطبق با ساخت‌‌ مشابه و متناظر در زبان فارسی (بند موصولی پس‌‌اسمی) را با قرض‌‌‌گیری تکواژ موصول‌‌ساز "که" فارسی، بسط و گسترش داده‌‌اند. تأثیرپذیری زبان ترکی‌‌‌‌‌آذربایجانی از زبان فارسی در گسترش کاربرد الگوهای پس‌‌اسمی، ماحصل همگرایی زبان ترکی‌‌‌‌‌آذربایجانی با زبان فارسی است که یکی از پیامدهای مهم پدیدۀ برخورد زبان‌‌ها در یک جامعۀ دو یا چندزبانه است.

مقاله پژوهشی

ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﻘﺶ آﮔﺎﻫﯽ واﺟﯽ در ﺗﻘﻠﯿﻞ ﺧﻄﺎﻫﺎی واﮐﻪ‌ای ﻓﺎرﺳﯽ زﺑﺎﻧﺎن در ﻓﺮاﮔﻴﺮی زﺑﺎن اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ از ﻣﻨﻈﺮ واج‌شناسی ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ

ناهید خسروی؛ مریم ایرجی؛ بهرام مدرسی

دوره 15، شماره 1 ، مرداد 1403، صفحه 47-69

https://doi.org/10.22059/jolr.2024.370548.666874

چکیده

ﻋﻠﻢ واج‌شناسی ﺗﻔﮑﺮ ﻣﻄﺎﻟﻌۀ ﻧﻈﺎم اﺻﻮات زﺑﺎن اﺳﺖ و درک ﻣﺎ از ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺗﻮﻟﯿﺪ اﺻﻮات ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ واﺟﯽ و ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ. آﮔﺎﻫﯽ واﺟﯽ ﭘﯿﺶ‌ﻧﯿﺎزی ﺑﺮای ﻣﻬﺎرت‌ﻫﺎی زﺑﺎﻧﯽ ... بیشتر ﻋﻠﻢ واج‌شناسی ﺗﻔﮑﺮ ﻣﻄﺎﻟﻌۀ ﻧﻈﺎم اﺻﻮات زﺑﺎن اﺳﺖ و درک ﻣﺎ از ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺗﻮﻟﯿﺪ اﺻﻮات ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ واﺟﯽ و ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ. آﮔﺎﻫﯽ واﺟﯽ ﭘﯿﺶ‌ﻧﯿﺎزی ﺑﺮای ﻣﻬﺎرت‌ﻫﺎی زﺑﺎﻧﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻮاﻧﺪن، ﻧﻮﺷﺘﻦ و اﻣﻼء ﮐﻠﻤﺎت در دوران ﻣﺪرﺳﻪ و سال‌های ﭘﺲ از آن اﺳﺖ. در اﯾﻦ دوران در ﻓﺮاﮔﯿﺮی زﺑﺎن دوم آﮔﺎﻫﯽ واﺟﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﯿﺶ از ﭘﯿﺶ ﺗﻘﻮﯾﺖ ﺷﻮد. ﺑﺮای ﻣﻬﺎرت واﺟﯽ وﺟﻮد نظام‌پردازشی ﺿﺮوری اﺳﺖ. از منظر روﯾﮑﺮد واج‌شناختی ﻓﺮﯾﺰر، ﻣﺸﮑﻼت ﺗﻠﻔﻈﯽ ﺑﻪ ﻃﻮر اﺳﺎﺳﯽ ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ و داﻧﺶ ﭘﯿﺸﯿﻦ ﺑﺮای تعبیهٔ مفهوم انتزاعی واج ضروری است. طرح‌واره‌های انتزاعی واجی باید به عنوان نظام مفهومی ادراک شوند و در ارتباط با جهان واقعی قرار گیرند، بنابراین از طریق افزایش مهارت واجی می‌توان به بهبود و پیشرفت زبانی در سایر حوزه‌ها و مهارت‌های زبان دست یافت. در این پژوهش ﺑﺮرﺳﯽ ﺧﻄﺎﻫﺎی واکه‌ای ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ﻣﯿﺪاﻧﯽ از ﻃﺮﯾﻖ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ و ﻣﻄﺎﻟﻌۀ ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﻃﺮﯾﻖ ﺿﺒﻂ ﺻﻮﺗﯽ و ﻣﺘﻦ ﺧﻮاﻧﯽ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن دو کلاس 10 ﻧﻔﺮه در دو آزﻣﻮن اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ و ﺗﺤﻠﯿﻞ داده‌ها ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ و ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ- اﺳﺘﻨﺒﺎﻃﯽ با استفاده از نرم‌افزار spss انجام ﺷﺪ. ﺟﺎﻣﻌﻪ آﻣﺎری اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ از ﻣﯿﺎن 80 داﻧﺸﺠﻮ از داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻤﯽ ﮐﺎرﺑﺮدی اﺳﺘﺎن ﺗﻬﺮان است ﮐﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ﮐﺮوﻧﺒﺎخ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ. نتایج نشان داد که آگاهی واجی و اصل ارتباطی- معنادار به عنوان اصل مهم در فراگیری زبان دوم از منظر رویکرد شناختی مطرح است

مقاله پژوهشی

نحو گروه ندایی در زبان فارسی رویکردی مشخصه بنیاد

مینا رضوانیان؛ علی درزی

دوره 15، شماره 1 ، مرداد 1403، صفحه 71-93

https://doi.org/10.22059/jolr.2021.317428.666691

چکیده

هدف این مقاله تعیین رفتار نحوی مفهوم «ندا» در زبان فارسی از لحاظ ساختار درونی و جایگاه نحوی در چهارچوب رویکرد کمینه گرا است. در این مقاله نشان می دهیم مخاطب یا منادا که از آن با عنوان دقیق «گروه ... بیشتر هدف این مقاله تعیین رفتار نحوی مفهوم «ندا» در زبان فارسی از لحاظ ساختار درونی و جایگاه نحوی در چهارچوب رویکرد کمینه گرا است. در این مقاله نشان می دهیم مخاطب یا منادا که از آن با عنوان دقیق «گروه ندایی» یاد می کنیم، بر فراز فرافکن های نقشی حوزۀ اسمی و بالاتر از گروه حرف تعریف و در حاشیۀ جمله قرار دارد. جا به جایی سازه هایی به پیش از گروه ندایی، یعنی به شاخص گروه های مبتدا و تأکید، می تواند آن گروه را از لحاظ ترتیب خطی بین گروه مبتدای بالاتر و تأکید قرار دهد. صرف نظر از جایگاه، گروه مورد نظر یا با سازه(ها) یی از بند اصلی هم مرجع است یا هیچ‌گونه رابطۀ هم ارجاعی بین گروه ندایی و آن سازه(ها) وجود ندارد. با وجود این‌که در فارسی امروز، مخاطب نشانۀ چندان آشکاری ندارد، امکان تظاهر نشانه هایی چون «ای»، «آهای» و «هی» به عنوان «جزء ندایی» وجود دارد. اگرچه اجزای یادشده در فارسی امروز، اختیاری هستند، تظاهر آنها امکان پذیر است. در این شرایط، «ای» در هسته و «آهای» و «هی» در جایگاه شاخص گروه ندایی جای می گیرند. همین‌طور، این اجزاء دارای تفاوت سبکی هستند به‌گونه‌ای که «ای» در سبک شعری و «آهای» و «هی» در سبک غیررسمی مشاهده می شوند. علاوه بر این، گروه حرف تعریف یا گروه اسمی نیز در جایگاه متمم، با هستۀ گروه ندایی ادغام می گردد. این هسته به عنوان هسته یی نقشی، دربردارندۀ مشخصه های تعبیرناپذیر حرف تعریف [uD] و حالت ندایی [voc] است. پس از بازبینی این مشخصه ها، گروه حرف تعریف در سطح صورت منطقی، تعبیر ندایی می یابد. توزیع آن اجزاء نشان می دهد که «ای» تکواژی وابسته و «آهای» و «هی» تکواژ آزاد هستند. در ضمن، گروه ندایی، از لحاظ نوایی با مکث و از لحاظ خطی با ویرگول از گروه زمان جدا می شودواژه‌های کلیدی: ندا، مخاطب، گروه ندایی، جزء ندایی، حاشیۀ جمله، هستۀ نقشی

مقاله پژوهشی

ادب در زبان اشارۀ ایرانی: تحلیل علائم غیر دستی

بهزاد رهبر؛ معصومه خوش‌اندام ملاطی

دوره 15، شماره 1 ، مرداد 1403، صفحه 95-121

https://doi.org/10.22059/jolr.2024.365113.666856

چکیده

هدف از پژوهش حاضر بررسی ادب در زبان اشارۀ ایرانی است. داده‌های این پژوهش از طریق مصاحبه با 18 فرد ناشنوا شامل 9 مرد و 9 زن و 5 زن کم‌شنوا از شهرهای زنجان، تهران، انزلی، تبریز و ارومیه جمع‌آوری شده است. زبان ... بیشتر هدف از پژوهش حاضر بررسی ادب در زبان اشارۀ ایرانی است. داده‌های این پژوهش از طریق مصاحبه با 18 فرد ناشنوا شامل 9 مرد و 9 زن و 5 زن کم‌شنوا از شهرهای زنجان، تهران، انزلی، تبریز و ارومیه جمع‌آوری شده است. زبان ناشنوایان شرکت‌کننده در این پژوهش زبان اشارۀ ایرانی است و از سنین مختلف و سطوح متفاوت تحصیلی بودند. پرسش‌های این پژوهش در حوزۀ سه کنش گفتاری درخواست کردن، رد درخواست و عذرخواهی است. برای تحلیل زبانی ابتدا ترتیب اشارات و نوع کلمات استفاده‌شده و سپس نوع و میزان استفاده از حالات چهره بررسی شدند. طبق یافته‌های این پژوهش برای انتقال ادب یا بی‎‌ادبی از طریق زبان اشارۀ ایرانی صرف استفاده از اشارات کافی نیست و حالات چهره و بدن در جهت تکمیل معنا نقشی کلیدی دارند. این حالات که شامل حرکات بدن، سر، چشم و ابرو، لب و بینی هستند در برخی از موقعیت‌ها نقش نحوی و در برخی دیگر نقش پیرا زبانی داشتند که بیشتر نقش پیرا زبانی آن‌ها در این پژوهش بررسی شد. مطابق یافته‌ها‌ها ئوئ ئر در کنش گفتاری درخواست، ریز کردن چشم، در کنش گفتاری رد درخواست کج کردن سر و لب برجسته و در کنش گفتاری عذرخواهی ریز کردن چشم در بافت بیشترین بسامد وقوع را داشتند. سرعت اشارات، ابعاد اشاره، میزان استفاده از اشارات دو دستی، مکث بین اشارات و میزان تکرار واژه در میان زنان و مردان در بافت‌های 24 گانۀ پژوهش یکسان مشاهده نشد. همچنین مشخص گردید که نوع و میزان استفاده از این علائم غیر دستی بیشتر بافت-وابسته است و نوع ارتباط بین متعاملین از قبیل رسمی یا غیر رسمی و همچنین وجود عامل قدرت نقشی مؤثر در انتخاب این علائم دارد. نتایج این پژوهش می‌تواند به جامعه‌شناسان جهت درک بهتر فرهنگ جامعۀ ناشنوا، به پژوهشگران حوزۀ زبان اشاره برای درک عناصر زبانی و به مترجمین جهت ارائة ترجمة سلیس یاری رساند

مقاله پژوهشی

رویکردی اجتماعی- نشانه‌شناختی به پدیدۀ جهان کوچک در چشم‌اندازهای زبانی شهری؛ مطالعه موردی تهران

علی رضا قلی فامیان

دوره 15، شماره 1 ، مرداد 1403، صفحه 123-145

https://doi.org/10.22059/jolr.2024.370301.666872

چکیده

در دهه 1960 استنلی میلگرام آزمایشی را انجام داد که بعدها با عنوان نظریه یا پدیده جهان کوچک مطرح و تثبیت شد. بر اساس این نظریه بین هر دو فرد در هر نقطه از جهان به طور متوسط حداکثر شش رابط یا حلقه وجود دارد. ... بیشتر در دهه 1960 استنلی میلگرام آزمایشی را انجام داد که بعدها با عنوان نظریه یا پدیده جهان کوچک مطرح و تثبیت شد. بر اساس این نظریه بین هر دو فرد در هر نقطه از جهان به طور متوسط حداکثر شش رابط یا حلقه وجود دارد. تاکنون از این نظریه برای توصیف و تحلیل شبکه‌های مختلف بهره برده‌اند و حتی عده‌ای پیدایش و گسترش شبکه‌های اجتماعی مانند فیس‌بوک را نتیجه بسط و پیاده‌سازی این نظریه می‌دانند. پژوهش حاضر بر این فرض اولیه استوار است که در زبان نیز که نظام یا شبکه‌ای از دال‌ها و مدلول‌هاست احتمالاً بتوان جلوه‌هایی از پدیدۀ جهان کوچک را ردیابی کرد. برای ارزیابی این فرضیه، قالبی از زبان طبیعی انتخاب شد که در زبان‌شناسی اجتماعی با عنوان چشم‌انداز زبانی شناخته می‌شود. چشم‌انداز زبانی بُرشی از فضای عمومی است که در آن می‌توان عناصر زبانی را بر روی بیلبوردها، تابلوها با کارکردهای مختلف تبلیغاتی و هدایت شهری، اطلاعیه‌های کوچک و بزرگ و نظایر آن مشاهده کرد. در این پژوهش تمام نشانه‌های زبانی میدان ونک تهران و یکصدمتر از خیابان‌های متصل به میدان به عنوان داده تحقیق عکس‌برداری و گردآوری شد. با بررسی نشانه‌ها مشخص شد که دو عاملِ چندزبانگی و شبکه‌سازی باعث القاء و تقویت پدیدۀ جهان کوچک در چشم‌انداز زبانی می‌شوند. مطابق با یافته‌ها، در 39 درصد از نشانه‌ها واژه یا عبارتی غیرفارسی-به ویژه از زبان انگلیسی- وجود دارد. این حجم از عناصر انگلیسی در فضای عمومی میدان ونک دلایل و پیامدهای گوناگونی دارد، اما بی‌تردید یکی از پیامدهای آن، تقویت احساس جهانی بودن و به تعبیری القاء پدیده جهان کوچک به شهروندان و گردشگران است. یکی از کلیدواژه‌های نظریه جهان کوچک، شبکه‌سازی است. محقق با مرور داده‌ها دریافت که نشانه‌های زبانی میدان ونک به واسطه دو نوع ارجاع با پدیده‌های عینی یا انتزاعی دور و نزدیک پیوند برقرار می‌کنند. در ارجاع مکانی، یک نشانه زبانی (مانند تابلوی «کردستان») در لایه اول بیننده را به سمت یک بزرگراه ارجاع می‌دهد و در لایه‌ای درونی‌تر، استان «کردستان» را به او یادآوری می‌کند. در ارجاع نهادی نیز، میان یک فرد یا موسسه‌ای کوچک با یک نهاد فرادستی پیوند برقرار می‌شود. درج عبارت آموزش و پرورش منطقه 3 تهران در بالای نام یک مدرسه، نمونه‌ای آشنا از ارجاع نهادی به شمار می‌آید. ارزیابی داده‌ها به تفکیک رده‌های شغلی و صنفی نشان داد که در برخی مشاغل استفاده از نشانه‌های زبانی غیرفارسی و نیز ارجاع مکانی و نهادی رایج‌تر‌ است

مقاله پژوهشی

بررسی امتزاج در تصریف فارسی و انگلیسی در چارچوب نظریه صرف طبیعی

لیلا قلی پور؛ فروغ کاظمی؛ مریم ایرجی

دوره 15، شماره 1 ، مرداد 1403، صفحه 147-174

https://doi.org/10.22059/jolr.2024.364792.666854

چکیده

ویژگیهای تصریفی در زبانها دارای تنوع است و هر زبان در بیان روابط دستوری خود از طیفی از این ویژگیها بهره میجوید. گاه در تصریف یک مقوله دستوری، شرایط معنایی اقتضا میکند که چندین ویژگی تصریفی ... بیشتر ویژگیهای تصریفی در زبانها دارای تنوع است و هر زبان در بیان روابط دستوری خود از طیفی از این ویژگیها بهره میجوید. گاه در تصریف یک مقوله دستوری، شرایط معنایی اقتضا میکند که چندین ویژگی تصریفی به‌طور هم‌زمان با هم به کار رود تا توصیف درست و دقیقی از رخداد بیان شود. در این صورت، هم‌زمانی در کاربرد ارزشهای تصریفی به‌گونه‌ای درهم‌تنیده شکل می‌گیرد و پدیده امتزاج رخ میدهد. هدف اصلی پژوهش پیش رو آن است که به بررسی صورتهای امتزاجی اعم از تکواژهای واژ آمیخته، صورتهای مکمل و در کل همجوشی‌ها در تصریف دو زبان انگلیسی و فارسی بر اساس نظریه صرف طبیعی بپردازد تا از این رهگذر میزان طبیعی بودن این صورتها را در مقولات دستوری اسم، فعل، صفت و ضمیر هر دو زبان بررسی نماید و به این پرسش پاسخ دهد که وجوه اشتراک و افتراق این دو زبان از نظر میزان امتزاج و طبیعی بودن تصریف و قواعد تصریفی چیست. دادههای فارسی از پیکره پایگاه دادگان زبان فارسی و دادههای انگلیسی از پایگاه پیکره انگلیسی آمریکایی معاصر به روش نمونه‌گیری ‌تصادفی بر اساس تعداد واژه‌ مساوی انتخاب‌شده، سپس بر پایه نظریه صرف طبیعی مورد بررسی قرار گرفته ‌است. نتایج نشان‌ می‌دهد که پدیده امتزاج در تصریف هر دو زبان رخ می‌دهد و در صورتهای تصریفیِ مقوله‌های دستوری، در قالب تجمیع نقشی، صورتهای مکمل قوی و ضعیف و همچنین تکواژهای واژ آمیخته قابل مشاهده است. در هر دو زبان بسامد فرآیند امتزاج در تصریف فعل بیش از مقولات دیگر یعنی اسم و صفت و ضمیر است و این امر از وجوه اشتراک این دو زبان است. در مقوله ضمیر، در انگلیسی تنوع امتزاجی بیشتری دیده‌می‌شود. یکی از دلایل آن وجود ویژگی جنسیت در تصریف ضمایر انگلیسی و نبود آن در فارسی است. نتایج پژوهش مبین این واقعیت است که صورت‌های تصریفی دارای امتزاج از مهم‌ترین اصول نظریه صرف طبیعی که وجود رابطه یک‌به‌یک دوسویه بین صورت و نقش است تبعیت نمی‌کنند. آنها معیارهای طبیعی بودن را مخدوش کرده و سبب کاهش میزان طبیعی بودن دو نظام تصریفی فارسی و انگلیسی می‌شوند

رویکردی ساختی شناختی به پسوند «– گار» در زبان فارسی

پارسا بامشادی؛ نگار داوری اردکانی

دوره 9، شماره 2 ، دی 1397، ، صفحه 45-66

https://doi.org/10.22059/jolr.2018.69528

چکیده

پسوند «- گار» یکی از پسوندهای اسم‌ساز و صفت‌ساز زبان فارسی است که بیشتر پژوهشگرانی که تا به امروز پیرامون آن مطالعه کرده‌اند آن را دارای معنای فاعلی دانسته‌اند. هدف از پژوهش پیش‌رو آن است که این ... بیشتر

نقد و بررسی کتاب «ساخت زبان فارسی » با رویکرد معیارهای نقد و نقدِ بر نقد

لیلا شریفی

دوره 1، شماره 1 ، آذر 1389

چکیده

نقد حاضر، نقدی صورتگرایانه در کنار نقد دانشگاهی است. در یک تعریف کلّی و عام، نقد صورتگرایانه (فرمالیستی)، نقدی است که در بررسی یک اثر، اصالت را به صورت (ساخت:فرم) می‌دهد و عمده توجهش به لزوم وجود رابطه‌ای ... بیشتر

بررسی نقش معنایی پسوندهای ـَ ‌نده و ـ ‌‌ار در زبان فارسی

غلامحسین کریمی¬دوستان ابراهیم مرادی

دوره 2، شماره 1 ، شهریور 1390، ، صفحه 101-128

چکیده

این مقاله در چهارچوب نظری? نمود معنایی- واژگانی لیبر(2004) به بررسی نقش معنایی پسوندهای ـَ نده و ـ ار می‌پردازد. این نظریه با استفاده از شش مشخّص? معنایی: مادّه ، پویا ، مکان ، وضع یا جایگاههای رویدادی استنباطی ... بیشتر

سامانۀ رفع ابهام معنایی از حروف اضافه در زبان فارسی با استفاده از قالب‌های معنایی

زهرا مظفری؛ گیتی تاکی؛ مجتبی صباغ جعفری؛ پاکزاد یوسفیان

دوره 9، شماره 1 ، تیر 1397، ، صفحه 99-117

https://doi.org/10.22059/jolr.2018.66652

چکیده

رفع ابهام معنایی از کلمات در بافت یکی از مهم‌ترین چالش‌ها در حوزۀ پردازش زبان طبیعی و زبان‌شناسی رایانشی است. در این میان حروف اضافه، به‌خصوص در زبان فارسی، در پژوهش‌های مربوط به رفع ابهام معنایی همواره ... بیشتر رفع ابهام معنایی از کلمات در بافت یکی از مهم‌ترین چالش‌ها در حوزۀ پردازش زبان طبیعی و زبان‌شناسی رایانشی است. در این میان حروف اضافه، به‌خصوص در زبان فارسی، در پژوهش‌های مربوط به رفع ابهام معنایی همواره نادیده انگاشته شده‌اند. ازاین‌رو، پژوهش حاضر قصد دارد با ارائۀ الگوریتمی جدید مبتنی بر قالب‌های معنایی، سامانه‌ای قاعده‌مند جهت رفع ابهام معنایی از حروف اضافه «از»، «در»، «با» و «تا» در زبان فارسی ارائه دهد. روش به کار گرفته‌شده در این پژوهش و الگوریتم پیشنهادی منحصربه‌فرد است. دادگان مورداستفاده در این پژوهش شامل 1000 جمله دادۀ آموزشی، 100 جمله دادۀ توسعه و 500 جمله دادۀ تست است که از منابع اینترنتی و شبکه‌های اجتماعی همچون یوتیوب جمع‌آوری گردیده است. جهت انجام کار، تمام حروف اضافه موردنظر پژوهش برچسب‌دهی معنایی شده و برای آن‌ها در پیکرۀ آموزشی، قالب‌های معنایی بر اساس زبان قالب بنیاد مینسکی (1975) تعریف شدند. همچنین برای کلمات قبل و بعد حروف اضافه در پیکره نیز قالب‌هایی تهیه‌ و در فایل داده مدخل‌ها وارد سامانه گردیدند. الگوریتم پژوهش در سه مسیر با استفاده از اطلاعات موجود در قالب‌ها، اقدام به تعیین معنای حروف اضافه در جملات ‌می‌کند. نتایج آزمایش‌های دادۀ تست، نشان‌ دهندۀ دقت بالای عملکرد سامانه (16/99%) در رفع ابهام معنایی از حروف اضافه در زبان فارسی است.

بررسی افزایش و کاهش معنایی در ضرب المثل‌های زبان فارسی راحله گندمکار

راحله گندمکار

دوره 1، شماره 1 ، آذر 1389

چکیده

فرآیندهای «افزایش و کاهش معنایی» که نخستین بار از سوی صفوی (1379: 247) معرّفی شد، از جمله ابزارهای مناسب برای توجیه و تبیین بسیاری از پدیده‌های معنایی از جمله چگونگی شکل‌گیری معنی برخی ساخت‌ها و نحوة درک ... بیشتر

مقاله پژوهشی

مقایسۀ درک تضمن مقیاسی در کودکان 5-7 ساله و بزرگسال تک‌زبانۀ فارسی‌زبان

آرزو خانی؛ علی جمالی؛ طیبه خوشبخت

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 27 مرداد 1403

https://doi.org/10.22059/jolr.2024.372068.666877

چکیده

چکیده پژوهش‌ها نشان داده است که کودکان برای درک تشبیه به دو مهارت کاربردشناختی مهم یعنی درک شباهت مورد نظر بین دو چیز و استخراج تضمن مدرج نیاز دارند. مهارت دوم یعنی استخراج و درک تضمن مدرج یکی از مباحث ... بیشتر چکیده پژوهش‌ها نشان داده است که کودکان برای درک تشبیه به دو مهارت کاربردشناختی مهم یعنی درک شباهت مورد نظر بین دو چیز و استخراج تضمن مدرج نیاز دارند. مهارت دوم یعنی استخراج و درک تضمن مدرج یکی از مباحث مهمی است که در پژوهش‌های داخلی تاکنون مورد مطالعه قرار نگرفته‌ است. هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی توانایی کودکان 5-7 ساله و بزرگسالان تک‌زبانۀ فارسی‌زبان در درک تضمنِ مدرج است. برای این منظور 30 کودک تک‌زبانۀ فارسی‌زبان 5، 6 و 7 ساله به روش نیمه تصادفی انتخاب شدند و با 10 بزرگسال مورد مقایسه قرار گرفتند. آزمودنی‌های پژوهش در انجام آزمایش اول که به شکل قضاوت شباهت بود و آزمایش دوم که به شکل یک بازی بود، مورد بررسی و مقایسه قرار گرفتند. در آزمایش اول آزمودنی‌ها باید جملۀ «x مانند y است» را به عنوان جملۀ بیان کنندۀ شباهت درک می‎‌کردند. در آزمایش دوم، آزمودنی‌ها با دریافت سرنخ‌هایی به شکل استعاره (ملیکا یه طوطیه) و تشبیه (ملیکا مانند یه طوطیه) باید تصویر متناسب به آن سرنخ (یه طوطی، یه دختر یا یه دختر طوطی‌مانند) را انتخاب می‌کردند. یافته‌های پژوهش نشان داد که کودکان 5 ساله قادر به درک تضمنِ مدرجِ «x یک y نیست» بودند، درحالی که کودکان 6-7 ساله مانند بزرگسالان بیشتر پاسخ‌های منطقی را انتخاب می‌کردند. نتایج پژوهش نشان داد که کودکان از همان 5 سالگی قادر به درک و استخراج تضمنِ مدرج هستند و با افزایش سن انتخاب معنای تحت‌اللفظی تشبیه و استعاره کاهش می‌یابد. روی‌ هم رفته، نتایج پژوهش نشان داد که کودکان پیش‌دبستانی از 5 سالگی قادر به درک تضمن مدرج هستند و عملکرد کودکان 7 ساله به عملکرد بزرگسالان شباهت پیدا می‌کند. همچنین یکی از مهم‌ترین دلایلی که کودکان خردسال قادر به استخراج تضمن مدرج در تکالیف درک تشبیه در مقایسه با سایر عبارات مدرج هستند این است که بسامد جمله‌های مقوله‌ای و مقایسه‌ای در گفتار کودک‌محور به علت نقش آموزشی آنها بالاست و فراگیری آنها در مقایسه با سایر کمیت‌نماها (مانند some وall) یا حروف ربط منطقی (مانند «یا» و «و») زودتر اتفاق می‌افتد کلیدواژه‌ها: تضمنِ مدرج، تشبیه، استعاره، کودکان تک‌زبانۀ فارسی‌زبان

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

انگاره‌های جای‌نام‌ آبادی‌ها در استان مرکزی

ذبیح اله کمیجانی بزچلویی؛ مریم غیاثیان

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 24 مهر 1403

https://doi.org/10.22059/jolr.2024.380976.666895

چکیده

در شناخت فرهنگ و زبان هر مکانی بررسی جای‌نام‌ها از اهمیت زیادی برخوردار است. در این پژوهش سعی شده انگاره‌های جای‌نام‌ها در استان مرکزی بر اساس پیمایش جای‌‌نام‌های ملی که در استرالیا انجام شده است ... بیشتر در شناخت فرهنگ و زبان هر مکانی بررسی جای‌نام‌ها از اهمیت زیادی برخوردار است. در این پژوهش سعی شده انگاره‌های جای‌نام‌ها در استان مرکزی بر اساس پیمایش جای‌‌نام‌های ملی که در استرالیا انجام شده است بررسی شود. رویکرد نظری در انگاره جای‌‌نام‌های این پیمایش بر اساس مقاله تنت و بلیر ( 2021) است. پیمایش جای‌نام‌های ملی در استرالیا بر اساس سه عنصر کلیدی: شناسایی، مستندسازی و تفسیر است. منظور از شناسایی یک جای‌نام، تعیین شکل زبانی، نوع ویژگی جغرافیایی(آبادی، دشت، مزرعه و....) و موقعیت جغرافیایی(طول و عرض جغرافیایی) آن است. نمونه‌ آماری در پژوهش حاضر، بر بنیان 225 جای نام آبادی‌ها استان مرکزی که از جامعه آماری 1394 جای‌نام‌های آبادی در استان مرکزی جهت مطالعه میدانی انگاره جای‌نامها بصورت انتخابی بررسی شدهاند. و اطلاعات آماری نمونه‌های آماری نیز برگرفته از آمار سال ۱۳۹۵ در مرکز آمار ایران می باشد. است. در این پژوهش از 1394 جای‌نام‌های آبادی در استان مرکزی جهت مطالعه میدانی انگاره جای‌نامها بصورت انتخابی در 225 آبادی بررسی شدهاند. یافته‌های پژوهش بیانگر این است که جای‌نام‌های آبادی‌های استان مرکزی بر اساس عوامل: پراکندگی زبانی، تراکم جمعیتی، فاصله و پیشینۀ تاریخی آبادی‌ها انتخاب شده‌اند. انگاره‌های هر آبادی بر اساس 7 انگاره‌ توصیفی، مشارکتی، نام گذارنده، رویداد، ارزیابی، رونوشت و ابداع به صورت تقریبی مشخص شده است.. نتایج نشان می‌دهند که انگاره توصیفی با حدود 61.08 درصد بیشترین درصد را به خود اختصاص داده است و شامل 137 جای‌نام می‌شود و سپس به ترتیب سایر انگاره‌ها قرار دارند: انگاره مشارکتی (پیوندی) با 47 جای‌نام در حد.ود 20.85 درصد، انگاره نام گذارنده با 20 جای‌نام در حدود 9.79 درصد، انگاره رویداد با 18 جای‌نام در حدود 7.84 درصد، انگاره ارزیابی با یک جای‌نام در حدود 0.44 . انگاره‌های رونوشت و ابداع بدون جای‌نام هستند.انگاره توصیفی بیشترین درصد را به خود اختصاص داده است. بررسی و تحلیل جای‌نامهای استان مرکزی با انگارههای جهانی به پرسش‌های رده بندی طبق جدول اکسل پاسخ داده‌ایم. مقوله محلی در انگاره توصیفی بیشترین تعداد و درصد جاینام محلی را دارد. در استان مرکزی بررسی و بیوگرافی محل و انگیزه نام گذاران بصورت توصیفی می‌باشد.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

تبیین ترتیب قرارگیری انواع صفت‌ها در زبان فارسی بر پایه‌ی دستور گفتمانی‌نقشی

محسن طاهری؛ علی علیزاده؛ حامد مولایی کوهبنانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 20 آبان 1403

https://doi.org/10.22059/jolr.2024.370324.666875

چکیده

هدف پژوهش حاضر، بررسی نحوه‌ی قرارگیری انواع صفات زبان فارسی در جمله بر اساس دستور گفتمانی‌نقشی است. بنابراین در این مطالعه، دستور گفتمانی‌نقشی در تعیین ترتیب قرارگیری و نحو‌ی آرایش انواع صفات‌ در ... بیشتر هدف پژوهش حاضر، بررسی نحوه‌ی قرارگیری انواع صفات زبان فارسی در جمله بر اساس دستور گفتمانی‌نقشی است. بنابراین در این مطالعه، دستور گفتمانی‌نقشی در تعیین ترتیب قرارگیری و نحو‌ی آرایش انواع صفات‌ در جمله در زبان فارسی مورد بررسی قرار خواهد گرفت. با توجه به اصول دستور گفتمانی‌نقشی، ارائه‌ی الگویی در چینش انواع صفت‌ها در جمله در زبان فارسی که ظاهراً در آن ترتیب صفات از قاعده‌ی خاصی پیروی نمی‌کند، نیز هدف دیگر انجام پژوهش حاضر می‌باشد. اگرچه در زبان فارسی به نظر ترتیب صفات از قاعده‌ی خاصی پیروی نمی‌کند، اما اصول دستور گفتمانی نقشی نشان می‌دهد که نوع صفت، تعیین‌کننده‌ی این است که هر صفتی در چه سطح و چه لایه‌ی سلسله‌مراتبی از این دستور تولید شده و سپس بر اساس چه ترتیبی بر روی قالب‌های ساختواژی-نحوی نگاشت می‌شود. در این پژوهش، نحوه‌ی نگاشت عناصر صفتی زبان فارسی در قالب‌های ساختواژی-نحوی در چهار جایگاه مطلق ابتدایی، ثانویه، میانی و پایانی و بی‌نهایت جایگاه نسبی مطرح در دستور گفتمانی‌نقشی مدنظر قرار گرفت. روش انجام کار بصورت توصیفی-تحلیلی است و داده‌ها برگرفته از نمونه‌ صفت‌های فارسی است. بررسی نمونه‌ها در این پژوهش نشان می‌دهد که اگرچه زبان فارسی دارای آزادی سازه‌ای است و به نظر ترتیب خاصی را برای قرارگیری صفات در جمله قائل نیست، اما با توجه به اینکه بر اساس دستور گفتمانی‌نقشی، هریک از صفت‌ها با توجه به نوع توصیف‌گری، در لایه‌ا‌ی خاص تولید می‌گردند، لذا الگوی ترتیب قرارگیری صفت‌ها در جمله براساس ساز و کارهای این دستور، برای زبان فارسی نیز پیشنهاد می‌گردد. نتایج حاکی است نحو‌ی قرارگیری صفات‌ در زبان فارسی بر اساس نوع صفت بوده و تولید هرکدام از انواع صفات‌ در لایه‌ی سلسله‌مراتبی مربوط به خود صورت می‌گیرد. نتایج همچنین نشان می‌دهد که دستور گفتمانی‌نقشی با مراجعه به اصول سلسله‌مراتبی لایه‌های تولیدی سطوح زبانی در نحوه‌ی قرارگیری صفات‌ در جمله در زبان فارسی روشی مناسب و کارآمد است و الگویی مناسب را در ترتیب قرارگیری انواع صفت‌ها در جمله در زبان فارسی ارائه می‌دهد.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

مطالعه تاثیر شناختیِ زبانِ فیزیولوژیک بر زبانِ سخن در فارسی و عربی

سمیه محمدی؛ زهره قربانی مادوانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 20 آبان 1403

https://doi.org/10.22059/jolr.2024.367810.666866

چکیده

پژوهش حاضر به مطالعه شناختی زبان‌های فارسی و عربی در حوزه چشایی و محصول مترتب بر آن یعنی مزه‌ها می‌پردازد با این هدف که از بخشی از فهم و ادراک فارسی‌زبانان و عرب‌زبانان که از طریق حوزه چشایی حاصل می‌گردد ... بیشتر پژوهش حاضر به مطالعه شناختی زبان‌های فارسی و عربی در حوزه چشایی و محصول مترتب بر آن یعنی مزه‌ها می‌پردازد با این هدف که از بخشی از فهم و ادراک فارسی‌زبانان و عرب‌زبانان که از طریق حوزه چشایی حاصل می‌گردد شناخت حاصل نماید. در همین راستا به تحلیل شناختی عبارت‌هایی که دربردارنده‌ی تاثیرات کارکرد چشاییِ زبان فیزیولوژیک بر زبان گفتاری است، می‌پردازد. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی و در چارچوب رویکرد معناشناسی شناختی است. مطالعه داده‌ها نشان می‌دهد که 1. زبان‌های مذکور از حوزه چشایی عمدتا برای مفهوم‌سازی مفهوم "آزمودن و ارزیابی" و نتایج ناشی از آن مانند احساس رضایتمندی و لذت یا نارضایتی و درد بهره می‌برند؛ 2. واقعیت شناختیِ حوزه چشایی با واقعیت خارجی و متعارف حس چشایی متفاوت می‌نماید. به لحاظ واقعیت بیرونی، چشیدن تجربه‌ای حسی و موقتی است که تنها گیرنده آن، زبان و صرفا در مورد خوردنی‌ها موضوعیت پیدا می‌کند ولی سازوکار شناختی این تجربه فیزیکی-چشایی را برای درک و شناخت محیط و مفاهیم انتزاعی بکار می‌برد و برای فهم و درک بسیاری از تجربیات و مصادیق محیطی، آنها را می‌چشد! از چشیدنِ سخن افراد گرفته «شیرین‌سخن» تا گوشت آنها «گوشت-تلخ» در سازوکار مذکور، تنها گیرنده مزه، زبان نیست بلکه شنیدن نیز ایجاد مزه می‌کند «با این خبر کاممون تلخ شد» و دل، شیرینی وصال را می‌چشد «به کام دل رسید»؛ کما اینکه، چشیدن منحصر به خوردنی‌ها نیست و چشم نیز شور و خُلق، تند و روی، ترش تصور می‌گردد. یکی از نقاط اهمیت درک عالم ناخوردنی‌ها با خوردنی‌ها آنجا نمایان می‌گردد که مجموعه تناظرهای این استعاره‌ها به ما امکان می‌دهد با استفاده از دانشی که درباره‌ی مزه‌ها داریم، درباره‌ی تجربیات و مصادیق اطراف خود بیاندیشیم. برای نمونه چون بانمکی، مطلوب است پس معاشرت با فردی که بانمک تصور ‌شود نیز راحت و مطلوب فهم می‌گردد و اینگونه، بانمکیِ فرد موردنظر، دیگر ویژگی‌های او که ممکن است نامطلوب باشد را تحت شعاع قرار می‌دهد همانطور که بانمکیِ نوعی خوراکی می‌تواند جنبه‌های مضر آن را نیز مطلوب بنمایاند. نتیجه آنکه مزه نوعی نگرش پدیدارشناسانه و بالطبع ارزیابانه به ماهیت تجارب ما بمثابه حوزه مقصد دارد.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

تاثیر نشانه های نوایی بر ابهام زدایی از جملاتی با ابهام نحوی

زینب جعفری؛ بتول علی نژاد؛ رضوان متولیان

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 20 آبان 1403

https://doi.org/10.22059/jolr.2024.375120.666882

چکیده

مطالعات بسیاری نشان داده‌اند که نشانه‌های نوایی در ابهام‌زدایی از جملاتی که از ابهام نحوی برخوردارند، نقش موثری دارند. به پیروی از پژوهش‌های قبلی، مطالعه‌ی حاضر نیز سعی کرد چگونگی تاثیر نشانه‌های ... بیشتر مطالعات بسیاری نشان داده‌اند که نشانه‌های نوایی در ابهام‌زدایی از جملاتی که از ابهام نحوی برخوردارند، نقش موثری دارند. به پیروی از پژوهش‌های قبلی، مطالعه‌ی حاضر نیز سعی کرد چگونگی تاثیر نشانه‌های نوایی زیروبمی و دیرش را در ابهام‌زدایی از جملات مبهم زبان فارسی بررسی کند. جملات مورد بررسی در دو دسته قرار گرفتند. این جملات از عباراتی با ابهام ناشی از الصاق متفاوت در گروه‌های هم‌پایه برخوردار بودند. عبارات مبهم دسته‌ی اول شامل توالی N1-N2-conj-N3 و عبارات مبهم دسته‌ی دوم شامل توالی N1-conj-N2-Adj بودند. هر یک از این عبارات دو خوانش نحوی از نوع الصاق پایین و الصاق بالا با دو معنی متفاوت داشتند. طی یک آزمایش تولیدی تعداد 264 جمله توسط 11 گویشور زن فارسی زبان تولید و ضبط شد. عبارات مبهم هدف در محیط نرم‌افزار پرات استخراج و کلمه به کلمه تقطیع شدند و مورد تحلیل آوایی قرار گرفتند. میزان زیروبمی و دیرش کل عبارات هدف و همین‌طور تک تک کلمات در هر دو خوانش الصاق پایین و بالا اندازه‌گیری شد و با استفاده از آزمون t مستقل مورد مقایسه‌ی آماری قرار گرفت. نتایج حاصل از این پژوهش یافته‌های مطالعات قبلی مبتنی بر استفاده از نشانه‌های نوایی برای ابهام‌زدایی را تایید کرد. گویشوران فارسی زبان در سطح هر دو نوع عبارات مبهم متناسب با خوانش مورد نظر هر دو نشانه‌ی نوایی زیروبمی و دیرش را به طور معناداری متفاوت تولید کردند. میانگین میزان بسامد پایه و دیرش کل عبارات هدف در خوانش الصاق پایین بیشتر از الصاق بالا بود. در عبارات نوع اول، میانگین میزان دیرش N2، کلمه‌ی ربط و N3 و میانگین میزان زیروبمی کلمه‌ی ربط و N3 در خوانش الصاق پایین بیشتر بود. علاوه بر این، گویشوران در خوانش الصاق پایین به منظور ایجاد مرز نوایی، بین N2 و کلمه‌ی ربط یک وقفه‌ی زمانی ایجاد کرده بودند. در عبارات نوع دوم نیز، میانگین میزان دیرش N1 و N2 و میانگین میزان زیروبمی کلمه‌ی ربط و N2 در خوانش الصاق پایین بیش‌تر بود. در این دسته از عبارات نیز در خوانش الصاق پایین به منظور ایجاد مرز نوایی یک وقفه‌ی زمانی بین N1 و کلمه‌ی ربط ایجاد شده بود. در کل بنابر یافته‌های این پژوهش گویشوران فارسی زبان در خوانش الصاق پایین با استفاده از ایجاد مرز نوایی از طریق اضافه کردن وقفه‌ی زمانی بین conj و کلمه‌ی قبل از آن، کشش کلمه‌ی قبل و بعد از conj و همین‌طور با بالا بردن سطح زیروبمی در محدوده‌ی conj و کلمه‌ی پس از آن ابهام‌زدایی می‌کنند.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

تأثیر سطوح آوایی زبان عربی در یادگیری مهارت شنیداری و گفتاری عربیِ ایرانیان غیرعرب‌زبان

محمدمهدی غلامی؛ علی ضیغمی؛ سیدرضا میراحمدی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 20 آبان 1403

https://doi.org/10.22059/jolr.2024.380345.666892

چکیده

زبان‌های فارسی و عربی در زمینه دادوستد واژگان بر یکدیگر تأثیراتی آوایی، دستوری و واژگانی داشته‌اند و به لحاظ نظام آوایی با هم شباهت‌ها و تفاوت‌هایی دارند؛ زبان عربی امروزه به‌عنوان یکی از شش زبان ... بیشتر زبان‌های فارسی و عربی در زمینه دادوستد واژگان بر یکدیگر تأثیراتی آوایی، دستوری و واژگانی داشته‌اند و به لحاظ نظام آوایی با هم شباهت‌ها و تفاوت‌هایی دارند؛ زبان عربی امروزه به‌عنوان یکی از شش زبان رسمی سازمان ملل و نخستین زبان جهان اسلام مطرح است که زبان‌آموزانی از کشورهای مختلف و به‌ویژه ایران، اقدام به یادگیری این زبان می‌کنند. عربی‌آموزان در مراحل مختلف یادگیری زبان عربی به‌عنوان زبان خارجی، دچار خطاهای آوایی متعددی می‌شوند. ازآنجایی‌که نظام آوایی زبان مادریِ زبان‌آموزان به‌صورت پیش‌فرض در ذهن آنان نقش بسته است، بنابراین بروز خطا در طول یادگیری زبان بعدی از سوی زبان‌آموز غیربومی پدیده‌ای طبیعی است. در سطح آوایی زبان عربی، آواهایی وجود دارد که از لحاظ تلفظ و نحوه ادا با آواهای متناظر آن در زبان فارسی تفاوت دارد؛ از جمله حروف عربی «ث، ح، ذ، ص، ض، ط، ظ، ع، غ، و» که به دلیل نبود در زبان فارسی به نزدیک‌ترین آوای نظیر خود در نظام آوایی زبان فارسی تبدیل شده‌اند. ازاین‌رو عربی‬آموزانِ فارسی‌زبان، در زمینۀ شنیداری و گفتاری به‌عنوان برون‌داد زبان مهارت کافی را ندارند، بلکه به سبب نبود تجزیه‌وتحلیل مقابله‌ای بین سطوح مختلف زبان عربی و فارسی، معمولاً به هنگام کاربرد زبان عربی، در به‌کارگیری تمام زیروبم‌های زبان عربی در سطح آوایی دچار شک و تردید، ترس و درنهایت یأس از فراگیری این زبان می‌شوند. نتایج بررسی در پژوهش حاضر نشان‌دهنده آن است که زبان‌آموز در حال یادگیری زبان خارجی، به دلیل پایبندی به زبان مادری خود ناخودآگاه، تلاش برای حفظ ساختار زبان قبلی دارد و در برابر یافته‌های جدید که نظام آوایی زبان است، مقاومت نشان می‌دهد. هدف این پژوهش آن است: نخست به تعریف و تفصیل تحلیل مقابله‌ای و سپس به توضیح نظام آوایی زبان فارسی و عربی و سپس به توضیح انواع تداخل و در نهایت راه‌حل‌ها و راهکارهایی برای جلوگیری از تداخل ارائه دهد. بر اساس تجزیه‌وتحلیل تقابلی در سطح آوایی به این نتیجه رسیدیم که پس از توصیف و سپس مقایسه و مقابله دو زبان و همچنین سلسه‌مراتب دشواری‌های تلفظ آواها، آواهایی که در سطح چهار (تمایز افراطی) قرار دارد، بیشترین دشواری را در آموزش آواهای زبان عربی به فارسی‌زبانان ایجاد می‌کند، چرا که در این سطح باید یک مورد کاملاً جدید که هیچ‌گونه مورد مشابهی در زبان مادری ندارد، آموخته شود؛ بنابراین، بیشترین تمرکز ما در امر یادگیری نظام آوایی زبان مقصد، باید بر این آواها باشد.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

مقایسۀ چگونگی جایگزینی همخوان‌های دندانی‌ در (وام)‌واژه‌های انگلیسی و عربی

بشیر جم

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 20 آبان 1403

https://doi.org/10.22059/jolr.2024.378926.666889

چکیده

جایگزینی یک واجِ زبان مبداء با نزدیک‌ترین آوای موجود در زبان مقصد یا زبان وام‌گیرنده «جایگزینی واج» نامیده می‌شود. زبان‌های انگلیسی و عربی به طور مشترک دارای همخوان‌های دندانی //و // هستند که زبان ... بیشتر جایگزینی یک واجِ زبان مبداء با نزدیک‌ترین آوای موجود در زبان مقصد یا زبان وام‌گیرنده «جایگزینی واج» نامیده می‌شود. زبان‌های انگلیسی و عربی به طور مشترک دارای همخوان‌های دندانی //و // هستند که زبان فارسی فاقد آنهاست. هدف این پژوهش توصیفی- تحلیلی که در چارچوب نظریۀ بهینگی(پرینس و اسمولنسکی، 1993 /2004) انجام شده، مقایسه و تبیین چگونگی جایگزینی این دو همخوان‌ دندانی در (وام)واژه‌های انگلیسی و عربی است. یافته‌های پژوهش پیشِ رو نشان می‌دهد که جایگزینی این دو همخوان‌ در (وام)واژه‌های انگلیسی به جایگاه آنها در هجا بستگی داد؛ همخوان‌های دندانی/D/ و // در آغازِ (وام‌)واژه‌های انگلیسی به ترتیب به همخوان‌های دندانی- لثوی [dÏ] و [t] تبدیل می‌شوند. زیرا به لحاظ جایگاه تولید دندانی، این دو همخوان دندانی- لثوی نزدیکترین همخوان‌ها به همخوان‌های دندانی/D/ و // هستند. ولی همخوان // در پایانه هجای (وام‌)واژه‌های انگلیسی به صورت همخوان سایشی لثوی [s]تلفظ می‌شود. زیرا محدودیتِ کم‌کوشی LAZY مانع تبدیل همخوان /T/ به همخوان‌[t] در پایانه هجا می‌شود. تولید هر آوایی مستلزم صرف مقدار مشخصی انرژی است. این محدودیت نشان‌داری، آوایی را که تولید آن نیاز به انرژی بیشتری داشته باشد جریمه می‌کند. اما چگونگی جایگزینی همخوان‌های دندانی //و // در وام‌واژه‌های عربی به شیوه تلفظ نویسه‌های >ذ< و >ث< در زبان فارسی بستگی دارد. بنابر این، با یک تحلیل صرفاً واج‌شناختی نمی‌توان این مسئله را تبیین کرد. پس به تحلیلی نیاز است که دربرگیرنده نویسه‌ها نیز باشد. به سخنی فنی‌تر، به محدودیتی نیاز است که به اطلاعات نویسه‌ای دسترسی داشته باشد. واج‌شناسان نظریه بهینگی که پیشتر به این نیاز در تحلیل زبان‌های دیگر پی برده بودند محدودیت‌های نویسه‌ای را به عنوان گونه سوم محدودیت‌ها (افزون بر محدودیت‌های پایایی و نشان‌داری) پیشنهاد داده‌اند. بر این پایه، تحلیل تلفظ دو نویسه‌>ذ< و >ث< با بهره‌گیری از محدودیت‌های نویسه‌ای انجام شد. این محدودیت‌ها ایجاب می‌کنند که دو نویسه‌ >ذ< و >ث< در زبان فارسی همیشه به ترتیب باید به صورت [z] و [s] تلفظ بشوند.

مشاهده مقاله

تعداد دوره‌ها	15
تعداد شماره‌ها	28
تعداد مقالات	225
تعداد نویسندگان	345
تعداد مشاهده مقاله	413,190
تعداد دریافت فایل اصل مقاله	255,065
نسبت مشاهده بر مقاله	1836.4
نسبت دریافت فایل بر مقاله	1133.62
-----------------------------------------
تعداد مقالات ارسال شده	1,113
تعداد مقالات رد شده	701
درصد عدم پذیرش	63
تعداد مقالات پذیرفته شده	147
درصد پذیرش	13
زمان پذیرش (روز)	332
تعداد پایگاه های نمایه شده	13
تعداد داوران	268

دوره 15 (1403)

دوره 14 (1402)

دوره 13 (1401)

دوره 12 (1400)

دوره 11 (1399)

دوره 10 (1398)

دوره 9 (1397)

دوره 8 (1396)

دوره 7 (1395)

دوره 6 (1394)

دوره 5 (1393)

دوره 4 (1392)

دوره 3 (1391)

دوره 2 (1390)

دوره 1 (1389)

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

بانک ها و نمایه نامه ها

ابر واژگان